TÜRKÇENİN KUTUPLU SORULARI YANITLAMA SİSTEMİ ÜZERİNE

Abstract

Soru türlerinden biri olan kutuplu sorular, soruda sunulan bir önermenin yanıt olarak tasdik veya reddedilmesini öngören soru türleridir. Olağan bir biçimde evet veya hayır sözcüklerini içeren ifadelerle yanıtlanırlar ve bu nedenle evet/hayır soruları olarak da adlandırılmaktadırlar. Kutuplu soruların yanıtlanma biçimleri dünya genelinde birçok çalışmada incelenmiş ve diller arasında yanıtlama izlemleri açısından farklılıklar olduğu ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda, özellikle olumsuz kutuplu soruların yanıtlanmasında evet ve hayır sözcüklerinin kullanımının diller arasında anlamsal açıdan farklılıklar gösterdiği öne sürülmüştür. Dillerin kutuplu soruları yanıtlamak için kullandığı izlemler, yanıtlama sistemleri adı altında kaynaklarda yer almıştır. Dünya genelinde birçok dilin kullandığı sistemi açığa çıkaran çalışmalar yürütülmüştür. İngilizce, Fransızca ve İsveççe gibi kimi dillerin sorulan sorudaki kutup ögesini onaylayacak veya reddedecek şekilde bir yanıtlama sistemi kullandığı; Japonca ve Korece gibi bazı dillerin sorudaki bütünsel anlam içeriğine yönelik onay veya ret ifade eden bir yanıtlama sistemi kullandığı; Galce ve Tayca gibi kimi dillerin ise soruda yöneltilen yüklemin tekrarlanması yoluyla kutuplu soruları yanıtlamaya olanak veren bir sistem kullandığı alan yazında tartışılmıştır. Bununla birlikte, Keşmirce ve Kantonca gibi kimi dillerin de birden fazla yanıtlama sisteminin özelliklerini gösteren karma bir sistem kullandığı ortaya konmuştur fakat Türkçenin kullandığı yanıtlama sistemini açığa çıkaran bir çalışmaya alan yazında rastlanmamıştır. Dahası, bahsi geçen yanıtlama sistemlerinin konu olduğu veya Türkçe bağlamında tartışıldığı bir çalışma yok denebilecek kadar azdır. Bu nedenle bu çalışma, yanıtlama sistemlerini yakından inceleyerek bu sistemlere Türkçe karşılık önerilerinde bulunmayı ve Türkçenin kullandığı yanıtlama sistemi üzerine ışık tutmayı hedeflemektedir. Çalışmanın yöntemi olarak alan yazın taraması yöntemi benimsenmiştir. İlgili çalışmalarda yer edinen bilgiler taranmış, bu çalışmalarda gösterilen soru ve cevap karşılıklı konuşma örnekleri incelenmiş, birbirleriyle karşılaştırılmış ve sonuç olarak belirli çıkarımlar yapılmıştır. İnceleme sonucunda, yanıtlama sistemleri için Türkçe olarak kutup merkezli sistem, içerik merkezli sistem ve yansımalı sistem isimlerinin uygun olduğu öne sürülmüştür. Bunu takiben, Türkçenin birden fazla yanıtlama sisteminin özelliklerini gösteren karma bir sistem kullandığı sonucuna varılmıştır.