Klasyka czytana po pół wieku

Abstract

Teraz w nauce modne jest to, co niedawne. Tempo życia i zmian sprawia, że często odwołujemy się prawie tylko do najnowszych pozycji. Administracja naukowa wymaga rezultatów szybkich i licznych, trzeba pisać według standardu i cytować dzisiejsze sławy. Ponowne odkrywanie Ameryki nikogo nie hańbi. Sam sięgnąłem jednak wstecz. W 1985 r. Janine Ponty obroniła na Sorbonie pracę doktorską, która stała się podstawą jej książki o polskich robotnikach we Francji w okresie międzywojennym2. W swoim czasie ją czytałem, a potem – nie zajmując się akurat tą emigracją – prawie zapomniałem. Ostatnio ponownie zająłem się nią – zaintrygowany co mi rzuci się w oczy po blisko pół wieku interesowania się różnymi zjawiskami migracyjnymi oraz w perspektywie obserwacji czasów współczesnych. Takie pytania nasuwają się logicznie przy czytaniu książek klasycznych, a ta już do takich należy. Pomijam bogactwo informacji faktograficznych nagromadzonych w wyniku benedyktyńskiej pracy autorki. Objęła ona poszukiwaniami wiele archiwów i bibliotek – francuskich i polskich, narodowych, dyplomatycznych, wojskowych, departamentalnych, miejskich, przemysłowych. Oczywiście uwzględniła czasopisma różnego typu i rozliczne druki, także masę opracowań. Wszystkie te materiały miały swoje słabości. Nawet znana ze staranności biurokracja francuska nie stworzyła w rozpatrywanym zakresie wyczerpujących, jasnych przeglądów spraw i statystyk. W wielu punktach autorka musiała je uzupełniać wnioskami uprawdopodobnionymi i szacunkami. Wszystko to zebrała i zinterpretowała z wysiłkiem godnym tradycji przeogromnych