On Traditional and Contemporary Beyond Time

Abstract

Geleneksellik kavramı, toplumların yaşayış biçimlerini kurallara bağlayan, onları şekillendirerek insanlar arası ilişkileri düzene sokan kurallar bütünü olarak değerlendirilmiştir. Ancak bu kavramın ifade ettiği kapsamın bu denli dar olmadığını ortaya koyan çalışmalar yapılmış olsa da geleneksellik özellikle günümüz sanatında ötelenmiş hatta reddedilmiş bir konumda karşımıza çıkmaktadır. Gelenekselliğin bu örselenmişliğinin ortadan kaldırılabilmesi için kavramın reddedilmesi değil, onun yapısal özelliklerindeki farklılaşmayla ortaya koydukları üzerinde durularak, daha doğru bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Sanatsal üretimlerde, gelenekselliğin toplumların yaşayış biçimini şekillendirdiği gerçeği ihmal edilerek bu kavramdan kaçınmak, yanılgıya düşülmesine neden olabilir. Bu bağlamda sanatçının ekonomi, teknoloji, ticaret, siyaset ve kültür gibi olguların içerisinde yer almasından kaynaklanan etkilenmeleri sanatına yansıtmaması gibi bir durum söz konusu olamaz şeklindeki yorum yadsınamaz. Ülkemizde 1940 yılından itibaren yaygınlaşan geleneksel sanatlarımızdan yararlanma olgusu 1950’li yıllarda yoğun olarak devam etmiş ve 1980’lerden günümüze de yansımıştır. Araştırma kapsamında çağdaş Türk sanatçılarımızdan bu anlayışla çalışan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Devrim Erbil, Süleyman Saim Tekcan, Nur Koçak ve Gülsün Karamustafa’nın sanat anlayışları genel bir çerçevede seçki yapılan eserleri ile birlikte geleneksellik, biçimsel yapısı ve kuramı ile değerlendirilmiştir. Bunula birlikte, geleneksellikten yararlanma yaklaşımı, Türk sanatçıların yanı sıra yabancı sanatçılardan Judy Chicago ve Takashi Murakami’nin eserlerinden birer seçkiyle de desteklenmiştir. Bu sanatçıların gelenekten ne şekilde yararlandıkları ve geleneği yansıtma biçimleri betimsel analizler yerine bilimsel araştırmalarla desteklenerek açıklanmıştır. Geleneksellik ve çağdaşlık üzerine yapılan bu çalışma nitel araştırma yöntemi kullanılarak literatür taramasıyla yapılmış ve bazı sanatçı eser örneklemleri üzerinden çıkarımlara destek niteliğinde sonuca ulaşılmıştır. Sanatçı eser örnekleminin, sanatçıların yapıtlarında gelenekselliğin çağdaş sanatta yansımalarını kişisel üslupları ile bağımsız olarak uygulamalarının ve aktarımlarının devam edeceğinin bir göstergesi olduğu söylenebilir. Bu bağlam günümüzde geleneğin farklılığını okuyabilmek açısından oldukça önem taşımaktadır.