Kto, kiedy i dlaczego? Ucieczki polskich Żydów przed Niemcami do Związku Radzieckiego jesienią 1939 i latem 1941 r. w perspektywie porównawczej

Abstract

Na przykładzie pięciu biografii polskich Żydów autor analizuje w artykule motywy i drogi ucieczki przed Niemcami. Za podstawę źródłową posłużyły dzienniki, listy, wspomnienia, wczesne relacje i wywiady. Na podstawie analizy motywów i okoliczności ucieczek zostały ze sobą porównane dwa etapy: pierwszy, tuż po rozpoczęciu niemieckiej i sowieckiej okupacji Polski we wrześniu 1939 r., drugi, następujący po niemieckiej inwazji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 r. Z porównania tego wynika, że mimo wielu różnic dominują podobieństwa dotyczące okoliczności ucieczek. W obydwu przypadkach o życiu i śmierci decydowały: czas ucieczki, geograficzna bliskość linii frontu, zasoby finansowe, czynniki rodzinne towarzyszące podejmowaniu decyzji, a także wiek oraz płeć.