{"title":"پهيوهندى اتوانى جينۆسايد و دادگهريىى جيهانى و رۆڵى له گۆڕانى چهمكى ايساد","authors":"Tahseen Hamah Saeed","doi":"10.21928/uhdicpgp/5","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"ههردوو اببهتى اتوانى جينۆسايد و دادگهرى جيهانى پهيوهنيدان به ايساى نێودهوڵهتييهوه ههيه؛ يهكهميان وهك اتو انێكىنێودهوڵهتى و دووهميش يان لهبهرئهوهى كاتێك كه ابسى دادگهريىى جيهانى دهكرێت، ئيدى پهيوهندى به دهوڵهتهكان و دهز گا نێودهوڵهتييه پهبوهنديدارهكانهوه ههيه. ئهگهرچى زۆربهى تيۆرسێنهكانى دادگهرى انوهرۆكى ئهو چهمكهاين له انو كۆمهڵگه و له انو دهوڵهتهكاندا لێكداوهتهوه، تهاننهت ئهگهر ههوڵى ئهوهاين دابێت كه تيۆرايكانيان دهرابرهى عهدالهت له انوخۆى واڵتهكانهوه بۆ ئاس تى نێو دهوڵهتيش بگوا نزهوه) وهك ئهوهى فهيلهسو فى بهانوابنگى عهدالهت ) جۆن راوڵز( له كتێبه بهانوابنگهكهيدا) ايساى گهلن و گهڕ انهوه بۆ عهقڵىگش تى((1999,J, Rawls ( كردوويهتى، پێشئهويش كاتى فهيلهسوفى بهانوابنگى ئهڵمانى )ئيمانۆئێل كانت( تێزهكانى ايساى جيهانىو عهداڵهتىجيهانى بهرگرى لێدهكرد. ئهوا له سهردهمىتێكهڵبوونى مرۆڤايهتى و چوون بهانويهكترى نهتهوهكان و جيهانگيرى و زايتر بوونى پهيوهندى نێوان دهوڵهاتن و ابزرگانىجيهانىو پێويس تى دهستێوهردانى دهز گا و رێكخراوه جيهانييهكانىوهك نهتهوه يهكگرتووهكان، ههم بۆ چهس پاندنى ئاش تى جيهانى و ههميش بۆ رێگريكردن له پێش ێلكردنى مافهكانى مرۆڤ و ئهنجامدانى اتوانه نێو دهوڵهتييهكانى وهك جينۆسايد، چهمكى عهدالهتى جيهانى زۆرتر له انو اببهت و لێكۆڵينهوه ايساييهكاندا بهرچاو دهكهوێت و گهڕ ان به شوێن بنهماكانى عهدالهت له انو ايساى نێو دهوڵهتيدا ٍزێتر كهوتۆته بهرابس. اببهتى عهدالهتى جيهانى ههم رووى سزايىىههيه و ههميش رووى دابهشكارى ههيه. كه يهكهميان)رووه سزاييهكه( دهچێته انو بهشى يهكهم له دوو بهشهكهى عهدالهت كه ههر لهسهردهمى ئهرس تۆوه عهدالهتييان بۆ دابهشكر اوه، كه ئهويش دادگهرى چاككار ييانه) العدالة الصالحية( و دووهميش يان دادگهرى دابهشكارييانهيه) العدالة التوزيعية( كه خۆى له دابهشكارى عاديالنهى سهرچاوه سروش تييهكاندا دهبينێتهوه له ئاس تى جيهانيدا . تيۆرسێنهكانى دادگهر ى له ئاس تى جيهانيدا له ههوڵى تيۆراريزهكردنى ههردوو جۆرهكهدان. واته له ههوڵى ئهوهدان كه سزادانى اتوانباران به اتوانه جيهانييهكان و گێرانهوهى مافى اتوانبهرامبهركراوهكان و چاككردنى ابرودۆخيان ئهنجام بدهن. له ههمان كاتدا له ههوڵى خستنه رووى تيۆرايكانياندان له رووى دابهشكردنىهوهى عاديالنهى سهرچاوهكان له پێناو دابين كردنى خۆشگوزهرانى بۆ ههموو دانيش توانى گۆى زهوى و بنبركردنى ههژارى رێژهيىى و نهخۆشييه جيهانييهكان!","PeriodicalId":162486,"journal":{"name":"Proceedings of \" Peacebuilding and Genocide Prevention\" Conference","volume":"51 2","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Proceedings of \" Peacebuilding and Genocide Prevention\" Conference","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.21928/uhdicpgp/5","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0