T.Bavuudorj: About the names written in kanji on the nail plates of Japanese captivated soldiers

After World War II there were around 12,000 Japanese personnel in the Mongolia interned to work in labor camps as POWs, which were sent from the Soviet Union. Of them, it is estimated that around 1500 died in captivity.But at this time, from October 1945 to February 1948, Mr. Tasran Bavudorj, who worked as the head of the Department of CorrectionalCamps and Prisons of the Ministry of Internal Affairs and the first secretary of the Party Committee of the Ministry, wrote his memoirsin 1989-90, and given to me. In his memoirs, he wrote down some very interesting facts about some of the complicated issues of Mongolian history in the 1930s, such as the 1932 “Rebellion of the Monks”, about Marshal Demid, and Marshal Choibalsang’s order to reveal himself and about Japanese POWs in Mongolia.As noted in the memoirs of T.Bavudorj, when the captured Japanese soldiers returned to their homeland, Major Ishii, the head of the Japanese POWs camp, taking white bag, where he “cut off the thumbs of the dead soldiers and wrote down their names, surnames, ages, and regions.”We assessed the memoirs of the T.Bavudorj, described a new findings of the Mongolian history in 1930-40s, and suggested to implement new source for the research of Mongolian history. Т.Бавуудорж: Олзлогдсон япон цэргүүдийн хумсны толион дээр ханзаар бичсэн нэр хаягийн тухай Хураангуй: Энэ жил Монгол Улс Япон Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ой тохиож буй билээ. Дэлхийнхоёрдугаар дайны дараа Зөвлөлт Холбоот Улсад олзлогдсон япон цэргүүдээс тодорхой тооны цэргүүдийг Монгол Улсад өгч, ажиллуулж байсан тухай бид мэдэх юм. Харин энэ үед буюу 1945 оны 10 дугаар сараас 1948 оны 2 дугаар сар хүртэл Дотоод явдлын яамны Засан хүмүүжүүлэх үйлдвэрийн лагериуд ба Хорих ангиудыг удирдах газрын даргаар, мөн тус яамны Намын хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Тасрангийн Бавуудорж гуай 1989-90 оны үед дурдатгалаа өөрийн гараар бичиж, над өгсөн юм. Тэрбээр дурдатгалдаа 1930-аад оны Монголын түүхийн ээдрээ бүхий зарим асуудлаар, тухайлбал 1932 оны “лам нарын бослогын” талаар, Өрлөг Жанжин Дэмидийн тухай, Маршал Чойбалсангийн өөрийгөө илчлэх тушаалын талаар онц сонирхолтой зүйлс бичиж тэмдэглэсэн байдаг. Үүний зэрэгцээ Олзлогдсон япон цэргүүд нутаг буцах болоход Японыолзлогдсон цэргийн Ерөөгийн лагерийн дарга хошууч Иший “тэнд үхсэн цэргүүдийнхээ эрхий хурууг огтлон аваад овог, нэр, нас, нутгийг тэмдэглэн бичиж” авч явсан тухай сонирхолтой зүйлс тэмдэглэснийг энд өгүүлэх болно. Харин 1945 оны 12 дугаар сарын 12-нд Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэд байгуулагдсан Олзлогдсон цэргийн хэрэг эрхлэх ерөнхий газрын даргаар нь Бадамжавын Сосорбарам ажиллаж байсан байдаг билээ. 1947 оны 11 дүгээр сарын 4-нд Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэдэх Олзлогдсон цэргийн хэрэг эрхлэх газрыг өргөтгөн БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэдэх Барилгын хэргийг эрхлэх ерөнхий газар болгон байгуулсан байдаг. Энэхүү дурдатгалын эзэн Т.Бавуудорж бол 1948 оны 2 дугаар сараас 1956 оны 9 дүгээр сар хүртэл БНМАУ-ын Аж Үйлдвэрийн яамны сайдаар ажиллаж байсан хүн юм. Тэрбээр Засагт хан аймгийн Эрдэнэ дүүрэгч вангийн хошуу буюу одоогийн Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын харьяат нэгэн билээ.Түлхүүр үгс: Олзлогдсон япон цэргүүд, дэлхийн хоёрдугаар дайн, Т.Бавуудорж, БНМАУ, Япон улс, ЗХУ