Xiongnu dwelling in Zuun Baidlag River

From 2011 to 2019, the research team of the Mongolian-Japanese joint project “History of Ancient Мongolian’ Production” project, which worked in the Zuun Baidlag River, Mungunmorit soum, Tuv province. In 2016, the survey team were found some Xiongnu sherds belonging spread over an area of 0.229 hectares from close the that furnace of the clay production. Next (2017) year they’re did a small test excavation and found good footprint of ancient people semi-ground dwelling. In 2018, an 8x8 m area (64 m2) was excavated and a rectangular semi-ground dwelling was discovered without any furnace and heating systems. The most common material in the cultural layer is fragment of potteries and roof tiles. In total, the found has more than 500 fragments, but we collected had just inside in dwelling 100 fragments. The paleozoological remains collection: dog (1), sheep and goat (19 pcs), horse (1) and big faunal (cattle and horse) bones (3 pcs). The C14 analysis of the samples found in that dwelling dated as late 1st century BC to 1st century AD. Зүүн Байдлагийн гол дахь Хүннүгийн сууц Товчлол. 2011-2019 онуудад Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын Зүүн Байдлаг голд ажилласан Монгол-Японы хамтарсан “Эртний монголчуудын үйлдвэрлэлийн түүх” төслийн хайгуул судалгааны багийнхан 2016 онд Зүүн Байдлаг голын дунд бие гол гатлах гармын хойд эрэгт байх шавар эдлэл шатаах зуухнаас баруун хойш 300 м зайтай газраас хүннүчүүдийн түүхэнд хамаарах боломжтой ахуй хэрэглээний ваарын хагархай барагцаагаар 0.229 га талбайд тархсан байсныг илрүүлсэн. Тухайн газарт 2017 онд бага хэмжээний сорилын малтлага хийн зүүн урагш чиглэлтэй тэгш өнцөгт хэлбэртэй нүхний толбо илэрснийг 2018 онд 8х8 м хэмжээтэй талбайд малтлага хийн тэгш өнцөгт хэлбэртэй хагас газар сууцыг илрүүлсэн билээ. Тус малтлагаар нийт 500 гаруй шавар эдлэл илрүүлсэн ч бид 100 гаруйг нь цуглуулсан. Мөн малтлагаар цөөн тооны малын яс илэрснээс сууцны шалны төвшнөөс илэрсэн нэгийг дээжинд сонгон радио карбоны задлан шинжилгээгээр он цаг тогтооход НТӨ I зууны төгсгөл НТ I зууны эхэн хэмээн гарсан нь тухайн бүс нутаг байх бусад хүннүгийн археологийн дурсгалуудтай нэгэн үед таарч байгаад нь бид энэхүү сууцыг үйлдвэрлэгч нарийн оромж болов уу гэсэн таамгийг дэвшүүлээд байна. Түлхүүр үгс: Төв аймаг, Зүүн Байдлагийн гол, хайгуул, хүннү, ваарны хагархай, хагас газар сууц