Bakara Sûresi 184. Âyetin Neshi Meselesi ve Şah Veliyyullah ed-Dehlevî’nin Bu Konudaki Sıra Dışı Yorumu

Hindistanli velud bir âlim olan Şah Veliyyullah ed-Dehlevi’nin (o. 1176/1762) pek cok alanda tam sayisi tespit edilemeyen bircok eseri vardir. Bunlardan biri tefsir usulu alaninda telif etmis oldugu el-Fevzu’l-Kebir fi Usuli’t-Tefsir adli asli Farsca olan eseridir. Soz konusu eserin bir bolumunde muellif, Suyuti’nin (o. 911/1506) el-Itkân’inda yirmi bir adetle sinirlandirdigi mensuh âyetleri tekrar gozden gecirerek bu sayiyi bese indirmektedir. Bu meyanda deginilen âyetlerden biri Bakara suresinin 185. âyetiyle neshedildigi kebul edilen 184. âyetidir. Tefsir literaturunde, once bu âyetin nâzil oldugu ve Muslumanlara oruc tutmakla her gune karsilik bir miskine fidye vermek arasinda muhayyerlik hakki tanindigi belirtilmektedir. Daha sonra surenin 185. âyetiyle bu hukum kaldirilarak orucun tutulmasi kesin bir sekilde emredilmistir. Dehlevi soz konusu âyetin mensuh olmadigi gorusundedir cunku ona gore bu âyette fitir sadakasindan bahsedilmektedir. Bu makale bahis mevzuu meseleye dair bir tahlili icermektedir. Gordugumuz kadariyla mufessirler arasinda boyle sira disi bir fikir ve yaklasim tarzina sahip kimse yoktur. Muellifin butun rivâyet kulliyatini ve ulemanin goruslerini goz ardi eden bu yorumu son derece dikkat cekicidir. Bunun ilmi kriterler acisindan saglikli bir yorum metodolojisine dayandigi ise soylenemez. Bu cercevede mensuh âyetleri mumkun mertebe azaltma cabasinin onu boyle bir yaklasim tarzina sevk ettigi dusunulebilir. Ayrica onun bu yaklasim tarzinda tasavvufi yoneliminin ve isâri tefsir geleneginin dolayli da olsa etkili olmus olabilecegi ihtimali gozden kacirilmamalidir.