Tobacco control activities in Turkey /Türkiye’de tütün kontrolü uygulamaları

Dunya genelinde her yil alti milyon kisinin olumune yol acan tutun kullanimi cok onemli bir halk sagligi sorunu olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte 2003 yilinda Dunya Saglik Orgutunun 56. Genel Kurulunda kabul edilen ve ilk uluslararasi tutun kontrolu antlasmasi olan Tutun Kontrolu Cerceve Sozlesmesi (DSO TKCS) icinde yer alan etkili tutun kontrolu onlemlerinin uygulanmasi ile milyonlarca kisinin olumu onlenebilir. DSO TKCS paralelinde belirlenen etkili tutun kontrolu stratejileri 2008 yilinda MPOWER Paketi icinde tanimlanmistir. Turkiye’de 1996 yilinda yururluge giren ilk tutun kontrolu yasasi ile bir cok kapali olan kamusal alanda sigara kullanimi yasaklanmistir. Yasanin kapsaminin 2008 yilinda genisletilmesi ile Turkiye “tam sigara dumansiz ulke” olmustur. Son 15-20 yil icerisinde Turkiye’de tutun kontrolu bakimindan onemli basarilar saglanmistir: Tutun kullanim sikligi belirgin olarak azalmis (erkeklerde %63’ten %41’e ve kadinlarda %24’ten %13’e), kapali ortam hava kalitesi duzelmis (PM2,5 partikul duzeylerinde %90’lara varan azalma), ikram isletmelerinde calisanlarin saglik yakinmalari azalmis (restoranlarda calisan garsonlarda burun akintisi, goz yasarmasi veya oksuruk gibi yakinmalarda azalma) ve tutun dumanina bagli kalp ve solunum sistemi ile ilgili akut saglik etkilerinde azalma. Turkiye MPOWER Paketinde yer alan alti onlemi basarili sekilde uygulayan dunyadaki tek ulkedir ve DSO tarafindan diger ulkelere ornek olarak gosterilmektedir. Ancak, sigara kullaniminin yuksek olmasi ve kapali alanlarda sigara yasaginin uygulanmasindaki ihlaller nedeniyle halen Turkiye’de yapilmasi gerekenler vardir