Âişe et-Teymûriyye: Mısır’da Feminist Harekete İlham Veren Türk Bir Şair

Âişe et-Teymûriyye (1256-1320/1840-1902), Mısır’da dünyaya gelen Türk ve Çerkez kökenli bir şair ve nesir yazarıdır. O, aynı zamanda eski Osmanlı çok kültürlülüğünün Mısır’daki son temsilcilerinden biridir. et-Teymûriyye’nin modern Arap edebiyatındaki önemi ise daha ziyade feminizmle olan ilişkisinden kaynaklanmaktadır. Nitekim Âişe Hanım, Mısırlı kadın şair ve yazarların ilham kaynağı ve feminist hareketin gelişiminde önemli bir öncü olarak değerlendirilmektedir. et-Teymûriyye, gerek Arap edebiyatında gerekse çağdaş Arap dünyasında, feminist hareketin canlanmasına, gelişmesine ve saygınlık kazanmasına önemli katkılar sağlamıştır. Döneminde feminist fikirlerin gündemde yer bulmasına ve olgunlaşmasına öncülük etmesi, şairi adeta soyut bir fikrin somut bir temsilcisi haline getirmiştir. Bu çalışmada, et-Teymûriyye’nin hayatı ve edebî mahsulleri, feminizm bağlamında, bilimsel şekilde tetkik edilmiştir. Onun feminizme bakışında çocukluk yıllarının büyük bir etkisi görüldüğü için, hayatı hakkında bilgilendirme yapılırken yalnızca onun ilk feminist fikirlerine ilham veren hadiselere değinilmesiyle yetinilmiştir. Şairliğinin incelenmesinin ardından, kadın haklarına ilişkin bazı fikirlerini beyan ettiği uzun bir manzumesi Türkçeye tercüme edilerek incelenmiştir.