Tropy autotematyczne w polskiej literaturze kryminalnej (rekonesans)

Utwory kryminalne, w ktorych pojawiają się akcenty autotematyczne, funkcjonują na pograniczu dwu obiegow. Inspirowane schematem zaczerpniętym z popkultury, kryminały te nie są zarazem adresowane do jej konsumentow, lecz zwolennikow rozwiązań przełamujących czytelnicze przyzwyczajenia i skonwencjonalizowane formuły. W kryminale autotematycznym struktury fabularne zostają traktowane pretekstowo. Tym samym istotniejszy od nich staje się krytyczny namysł nad kulturowymi uwarunkowaniami, ktore miały wpływ na powstanie owych wzorcow. Aby możliwe stało się takie przeniesienie uwagi, tworcy literatury kryminalnej sięgają w tym celu najczęściej do jednego z trzech następujących sposobow tematyzowania zagadnień metaliterackich: – sięganie po parateksty w charakterze sygnałow autoreferencyjności; – intencjonalne przywoływanie ostentacyjnie skonwencjonalizowanych rozwiązań, opatrzonych niekiedy autotematycznymi komentarzami; – intencjonalne przekraczanie „horyzontu oczekiwań” czytelnika. Wymienione tu strategie nie mają charakteru wykluczających się nawzajem rozwiązań, toteż zdarza się, że ich elementy możemy odnaleźć w jednym utworze. Zarazem wyodrębnienie ich pozwala dostrzec rożnorodność chwytow autotematycznych, wykorzystywanych przez autorow opowieści „o zbrodni i karze”.