Tâcüttevârîh’in Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler

XVI. yuzyilin basarili tarih teliflerinden biri olan Hoca Sadeddin Efendi’nin Tâcuttevârih’i ilk dokuz Osmanli sultaninin doneminin tarihidir. Muellif daha once yazilmis olan tarihi eserleri inceleyip bunlarin isimlerini zikrederek, onemli olcude tenkit suzgecinden gecirip kaynak olarak kullanmistir. Bunlar arasinda Idris-i Bitlisi’nin Hest Bihist’inin ayri bir yeri bulunmakla birlikte Mehmed Nesri’nin Cihannumâ’sindan ve Turkce Tevârih-i Âl-i Osman’lardan kaynak olarak ozellikle yararlanmistir. Tâcuttevârih, Hest Bihist’i model alarak belâgati on plana cikaran suslu ve agdali nesri benimsemistir. Iran tarihciliginin en onemli ozelligi olan bu tarz daha once Atâ Melik Cuveyni, Vassâf ve Şerefeddin Ali Yezdi’nin temsil ettigi bir ekol olup Osmanli tarihciliginde Farsca olarak Bitlisi, Turkce olarak ise Hoca Sâdeddin ile devam etmistir. Eser yazildigi tarihten itibaren buyuk yanki uyandirip cok sayida istinsah edilmis, oldukca erken tarihlerde bati dillerine cevirileri yapilmistir. Bu makalede ozellikle eserin kaynaklari uzerinde durulup bazi degerlendirilmeler yapilmaya calisilmistir.