Primary hyperoxaluria type 1– clinical characteristics and new therapeutic options

Pierwotna hiperoksaluria typu 1 (PH1) to genetycznie uwarunkowana, ultrarzadka choroba metaboliczna o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym. Jej powodem są mutacje genu AGXT kodującego specyficzny dla hepatocytów peroksysomalny enzym – aminotransferazę alaninowo-glioksalanową (AGT). Skutkiem jest zaburzenie metabolizmu glioksalanu prowadzące do wątrobowej nadprodukcji szczawianu i jego nadmiernego wydalania z moczem (hiperoksalurii). W większości przypadków choroba ujawnia się w okresie dzieciństwa jako nawracająca kamica moczowa szczawianowo-wapniowa (CaOx) i/lub nefrokalcynoza. W następstwie prowadzi do rozwoju nefropatii szczawianowej, postępującej przewlekłej choroby nerek (PChN) i ostatecznie ich schyłkowej niewydolności. Obniżenie klirensu nerkowego skutkuje oksalozą – układową chorobą spowodowaną wielonarządowym gromadzeniem CaOx. Do niedawna jedyną metodą leczenia przyczynowego był przeszczep wątroby, zazwyczaj wykonywany równocześnie z przeszczepem nerki u pacjentów, którzy osiągnęli stadium 4-5 PChN. Stosowane metody leczenia zachowawczego (obfite pojenie, zasadowe cytryniany, dieta ubogoszczawianowa), jak również terapia pirydoksyną, są niestety mało skuteczne u większości chorych. Dlatego przełomem stało się dopuszczenie do leczenia lymazyranu – leku opartego na technologii interferencji RNA. Celem jego działania jest wyłączenie kluczowego enzymu metabolizmu glioksalanu – oksydazy glikolanowej, a w efekcie zmniejszenie wątrobowej syntezy szczawianu. Ta innowacyjna terapia daje uzasadnioną nadzieję na skuteczne leczenie, a w szczególności może zastąpić potrzebę przeszczepu wątroby u pacjentów z PH1.