İmam Mâtürîdİ'nin Te'vîlâtu'l-Kur'ân Tefsirinde Arş ve Mahiyeti..

Hz. Peygambere gelen vahiy yoluyla algı ve zihin dünyamıza aktarılan arş ve Allah’ın ona istivâ etmesi etrafında, ilk günden beri istifhamlar olagelmiştir. Bazı çekincelerden ötürü bu nassları te’vil etmeyen selef âlimlerinin aksine halef âlimleri bu sıkıntıları bertaraf etmek için bu nassları uygun şekilde te’vil ederek yakın bir tarihe kadar bu meseleleri problem olmaktan çıkarmışlardır. Ancak son yüzyılda ortaya çıkan yeni selefî akımlar tarafından bu konular, tekrar gündeme taşınmıştır. Kur’ân’da otuz üç yerde geçen ع ر ش kökü ve türevlerine dair Mâtürîdî tefsirinde yapılan bu araştırmada Mâtürîdî’nin genellikle arş kelimesini selefin anladığı şekliyle fiziki bir arş değil, Allah’ın hükümranlığının sembolü olarak ifade edildiğini söyleyerek kendinden önce yapılmış ve kendisinin de eklemede bulunduğu birçok te’vile yer vermiştir. O’na göre burada te’vil yaparken göz önünde bulundurulması gereken temel esas Allah’ın yaratılmışlara benzememesidir. Ayrıca İmam Mâtürîdî’ye göre arş ve arşa istivâ ile ilgili tefsir kabilinden bize ulaşan bir rivayet bulunmadığından Allah’ın bundan kesin maksadını bilmemiz mümkün değildir. Mâtürîdî, meleklerin etrafını kuşattığı ve kıyamet gününde taşıdığı arşı da bilinenin aksine Allah’ın kıyamet gününde veli kullarını üzerinde oturtarak kendilerine ikramda bulunacağı taht ve koltuklar olarak yorumlamıştır.