Status prawny małżonka obywatela Unii Europejskiej

W artykule omówiony został status prawny małżonka migrującego obywatela Unii Europejskiej w świetle przepisów dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin doswobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Na gruncie dyrektywy pojęcie małżonka obejmuje jedynie osobę pozostającą w związku małżeńskim z obywatelem Unii Europejskiej i jest neutralne pod względem płci. Państwa członkowskie mają obowiązek uznawania małżeństwa osób tej samej płci, zawartego w jednym z państw członkowskich zgodnie z prawem tego państwa, ale wyłącznie do celów przyznania pochodnego prawa pobytu obywatelowi państwa trzeciego. Prawo pobytu przysługujące małżonkowi migrującego obywatela Unii ma charakter pochodny i wynika z prawa do przemieszczania się przyznanego migrującemu obywatelowi Unii bezpośrednio przez TFUE. Dyrektywa ma zastosowanie w sytuacjach o charakterze transgranicznym, wobec czego małżonek może dochodzić praw z niej wynikających tylko wtedy, jeżeli obywatel Unii, do któregorodziny on należy skorzysta z prawa do przemieszczania się.Zgodnie z formułą Zambrano, wykształconą w orzecznictwie Trybunału, art. 20 TFUE sprzeciwia się przepisom krajowym, których skutkiem byłoby pozbawienie obywateli Unii skutecznego korzystania z istoty praw przyznanych im w związku ze statusem obywatela Unii, w prawa do pobytu na terytorium Unii. Art. 20 TFUE stoi zatem na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie nie udzieliło zezwolenia na pobyt małżonkowi obywatela Unii, który posiada obywatelstwo państwa trzeciego, jeżeli obywatel Unii byłby w związku z tym zmuszony do opuszczenia terytorium Unii i w ten sposób zostałby pozbawiony możliwości skutecznego korzystaniaz istoty praw przysługujących mu ze względu na jego status.