{"title":"晚期查加台土耳其语谜语","authors":"Lira MAIRAMBEK KYZY","doi":"10.54316/dilarastirmalari.1333852","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Türkiye’de Çağatay edebiyatı ve Çağatay Türkçesi üzerine yapılan araştırmalarda genellikle edebî, dinî ve tarihî metinler olmak üzere yazılı eserler esas alınmaktadır. Çağatay Türkçesi dönemi halk kültür ürünleri ile sözlü anlatıların varlığı ise yeterince bilinmemektedir. Çağatay Türkçesi dönemi halk anlatılarını derleme faaliyetleri XIX. yüzyılın ikinci yarısına, Rusların Orta Asya’yı işgal etmesinden sonraki döneme denk gelmektedir. Çalışmamızın konusunu da işgal sonrası Rus Doğu bilimcisi Ostroumov’un Türkistan’da derlediği ve 1895’te Taşkent’te yayımladığı Poslovitsı i Zagadki Sartov (Sart Atasözleri ve Bilmeceleri) adlı eserinde yer alan Zagadki Sartov (Sart Bilmeceleri) yazısı oluşturmaktadır. Bu yazı Türkistan Türklerinden derlenen bilmecelerle ilgili ilk çalışma olması ve Çağatay Türkçesinin son döneminde kaydedilmesi bakımından oldukça önemlidir. Eserde 150 adet bilmece bulunmaktadır. Ostroumov, eserinde atasözlerinin sadece Rusça çevirisini bir liste hâlinde verirken, bilmecelerin hem Rusça çevirisini hem de Arap harfli metnini bir araya getirmiştir. Bilmecelerin Türkiye’de tanıtılmasını amaçlayan bu çalışmada Arap harfli metnin transkripsiyonu yapılmış, metin Türkiye Türkçesine aktarılmış ve bilmeceler konularına göre sınıflandırılmıştır. Bunun yanı sıra bazı sözcükler değerlendirilerek çağdaş Türk lehçelerindeki izleri aranmış ve bilmecelerin dikkat çeken şekil özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.","PeriodicalId":346409,"journal":{"name":"Dil Araştırmaları","volume":"90 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-09-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"Son Dönem Çağatay Türkçesine Ait Bilmeceler\",\"authors\":\"Lira MAIRAMBEK KYZY\",\"doi\":\"10.54316/dilarastirmalari.1333852\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"Türkiye’de Çağatay edebiyatı ve Çağatay Türkçesi üzerine yapılan araştırmalarda genellikle edebî, dinî ve tarihî metinler olmak üzere yazılı eserler esas alınmaktadır. Çağatay Türkçesi dönemi halk kültür ürünleri ile sözlü anlatıların varlığı ise yeterince bilinmemektedir. Çağatay Türkçesi dönemi halk anlatılarını derleme faaliyetleri XIX. yüzyılın ikinci yarısına, Rusların Orta Asya’yı işgal etmesinden sonraki döneme denk gelmektedir. Çalışmamızın konusunu da işgal sonrası Rus Doğu bilimcisi Ostroumov’un Türkistan’da derlediği ve 1895’te Taşkent’te yayımladığı Poslovitsı i Zagadki Sartov (Sart Atasözleri ve Bilmeceleri) adlı eserinde yer alan Zagadki Sartov (Sart Bilmeceleri) yazısı oluşturmaktadır. Bu yazı Türkistan Türklerinden derlenen bilmecelerle ilgili ilk çalışma olması ve Çağatay Türkçesinin son döneminde kaydedilmesi bakımından oldukça önemlidir. Eserde 150 adet bilmece bulunmaktadır. Ostroumov, eserinde atasözlerinin sadece Rusça çevirisini bir liste hâlinde verirken, bilmecelerin hem Rusça çevirisini hem de Arap harfli metnini bir araya getirmiştir. Bilmecelerin Türkiye’de tanıtılmasını amaçlayan bu çalışmada Arap harfli metnin transkripsiyonu yapılmış, metin Türkiye Türkçesine aktarılmış ve bilmeceler konularına göre sınıflandırılmıştır. Bunun yanı sıra bazı sözcükler değerlendirilerek çağdaş Türk lehçelerindeki izleri aranmış ve bilmecelerin dikkat çeken şekil özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.\",\"PeriodicalId\":346409,\"journal\":{\"name\":\"Dil Araştırmaları\",\"volume\":\"90 1\",\"pages\":\"\"},\"PeriodicalIF\":0.0000,\"publicationDate\":\"2023-09-25\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Dil Araştırmaları\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1333852\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"\",\"JCRName\":\"\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Dil Araştırmaları","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1333852","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
摘要
对土耳其查加泰文学和查加泰土耳其语的研究通常基于书面作品，包括文学、宗教和历史文本。对恰加泰土耳其语时期的民间文化产品和口头叙事的了解还不够。恰恰是在十九世纪下半叶，即俄罗斯占领中亚之后，才开始编纂恰加泰土耳其语时期的民间叙事。我们的研究对象是俄罗斯东方学家奥斯特鲁莫夫（Ostroumov）在中亚被占领后在突厥斯坦编纂的《萨特谚语和谜语》（Zagadki Sartov），该书于 1895 年在塔什干出版，收录在他的著作《萨特谚语和谜语》（Poslovitsı i Zagadki Sartov）中。这篇文章非常重要，因为它是第一部从突厥斯坦土耳其人那里收集到的谜语作品，并记录了查加台土耳其语的最后时期。该作品共有 150 条谜语。奥斯特鲁莫夫在他的作品中只列出了谚语的俄文译文，而他则将谜语的俄文译文和阿拉伯文文本汇集在一起。本研究的目的是在土耳其介绍谜语，研究人员抄录了阿拉伯语文本，并将文本转换成土耳其语，然后根据谜语的主题对谜语进行分类。此外，还对一些词语进行了评估，并搜索了它们在当代土耳其方言中的痕迹，试图确定谜语的显著形式特征。
Türkiye’de Çağatay edebiyatı ve Çağatay Türkçesi üzerine yapılan araştırmalarda genellikle edebî, dinî ve tarihî metinler olmak üzere yazılı eserler esas alınmaktadır. Çağatay Türkçesi dönemi halk kültür ürünleri ile sözlü anlatıların varlığı ise yeterince bilinmemektedir. Çağatay Türkçesi dönemi halk anlatılarını derleme faaliyetleri XIX. yüzyılın ikinci yarısına, Rusların Orta Asya’yı işgal etmesinden sonraki döneme denk gelmektedir. Çalışmamızın konusunu da işgal sonrası Rus Doğu bilimcisi Ostroumov’un Türkistan’da derlediği ve 1895’te Taşkent’te yayımladığı Poslovitsı i Zagadki Sartov (Sart Atasözleri ve Bilmeceleri) adlı eserinde yer alan Zagadki Sartov (Sart Bilmeceleri) yazısı oluşturmaktadır. Bu yazı Türkistan Türklerinden derlenen bilmecelerle ilgili ilk çalışma olması ve Çağatay Türkçesinin son döneminde kaydedilmesi bakımından oldukça önemlidir. Eserde 150 adet bilmece bulunmaktadır. Ostroumov, eserinde atasözlerinin sadece Rusça çevirisini bir liste hâlinde verirken, bilmecelerin hem Rusça çevirisini hem de Arap harfli metnini bir araya getirmiştir. Bilmecelerin Türkiye’de tanıtılmasını amaçlayan bu çalışmada Arap harfli metnin transkripsiyonu yapılmış, metin Türkiye Türkçesine aktarılmış ve bilmeceler konularına göre sınıflandırılmıştır. Bunun yanı sıra bazı sözcükler değerlendirilerek çağdaş Türk lehçelerindeki izleri aranmış ve bilmecelerin dikkat çeken şekil özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.
求助内容：
应助结果提醒方式：
京公网安备 11010802042870号
