“Osmanlı Mutfak Sözlüğü”nün Sözlükbilim Yöntemlerine Göre İncelenmesi

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de sözlüğün uzun bir geçmişi vardır. 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut’un yazdığı Divanu Lugati’t- Türk, ilk sözlüktür. Bu yüzyıldan itibaren günümüze kadar farklı dönemlerde, birbirinden farklı özelliklerde yazılmış bir veya birden çok dilli sözlükler mevcuttur. Bu yönüyle Türkçenin zengin bir sözlük mirasına sahiptir. Dilbilimciler için önemli bir araştırma ve inceleme kaynağı olan sözlüklere duyulan ilgi her geçen gün artmaktadır. Sözlükle ilgili her türlü yayın, araştırma, yöntem belirleme, sözlük yazma gibi faaliyetleri karşılamak için sözlük bilimi, sözlükbilim, sözlükçülük ve lügatçilik gibi terimler kullanılmaktadır. Sözlüklerin yapısını, kullanım alanlarını inceleyen sözlükbilim, sözlük kullanıcılarına sözlük hakkında bilgi vermek amacıyla en üst düzeyde inceleme, anlama ve tarama imkânı sunmaktadır. Bu çalışmada Howard Jackson’un Lexicography: An Introduction (Sözlükbilime Giriş) adlı kitabında yer alan sözlük ve sözlükbilim ile ilgili hazırlamış olduğu teknikten yararlanılarak teorik sözlükbilim çerçevesinde, Priscilla Mary Işın’ın hazırlamış olduğu “Osmanlı Mutfak Sözlüğü” ile ilgili sözlükbilimsel bir inceleme denemesi yapmak amaçlanmıştır. Sözlüğün türü, madde başlarının türü, maddelerin düzenlenmesi, sözlüğün parçacıl yapısındaki yazım, sesletim bilgileri, dil bilgisel bilgiler, tanım yöntemleri, maddelerin köken bilgisi, kullanım bilgisi, tanımda kullanılan örnekler ve sözlük içi göndermeler ele alınarak modern sözlük bilimi açısından incelenmiştir.