MASAL ANLATICISININ CİNSİYETİ VE MASALINA YANSIMASI

Masallar edebiyattan halk bilimine, psikolojiden sosyolojiye pek çok alanda bilimsel çalışmalara konu olmuş metinlerdir. Özellikle halk bilimi alanında geçmişte masallar üzerine yapılan çalışmaların metin merkezli olduğu bilinmektedir. Son dönemde ise bağlam merkezli araştırmaların yapıldığı görülmektedir. Bu araştırmalarda anlatıcı, dinleyici ve anlatım ortamı birlikte ele alınmaktadır. Halk bilimi çalışmalarında önem kazanan anlatıcının hayat hikâyesi, bağlam merkezli kuramcılar tarafından ortaya atılan ‘kişisel boyut’ kavramına zemin oluşturmuştur. Kişisel boyutun oluşmasında etkili olan unsurlardan birisi de toplumsal cinsiyet rolleridir. Bu çalışmada Kahramanmaraşlı bir kadın masal anlatıcısı olan Fatma Önkol’un bir masalı ile yine Kahramanmaraşlı olan erkek bir masal anlatıcısı olan Mustafa Baltacı’nın bir masalından yola çıkılarak anlatıcının toplumsal cinsiyet rollerinin, anlattığı masala ne kadar yansıdığı analiz edilmiştir. Genellikle erkeğin anlattığı masalda erkekler cesur ve yiğit bir kişiliğe sahip iken kadınlar kötü, ikinci planda, dış güzelliği ve erkeğine olan sadakatiyle öne çıkarlar. Kadın anlatıcının masalında ise kadın kahramanın güzelliği ve ev işlerindeki başarısının yanında yiğitlik, zekâ ve cesaretleriyle de ön plana çıktığı görülmüştür. Sonuç olarak anlatıcıların doğduğu çevre ve şartların, masalı toplumsal cinsiyet açısından etkilediği görülmüştür.