İYİMSERLİK, STRES İÇEREN DURUMLAR VE BAŞA ÇIKMA: BİR DERLEME ÇALIŞMASI

İyimserlik, gelecek zamanın getirilerine yönelik beslenen olumlu genel beklentilerdir. Herkesin yaşamında yakından tanıdığı kavramlardan birisi olan stres ise, birçok tanımı olmasına rağmen, kişide önemli derecede zorluk deneyimi oluşturan durumlar veya çevreyle, kişi arasındaki etkileşimleri anlatır. Başa çıkma, stresörün veya stresin bir şekilde üstesinden gelmek için, durumun kaynağını veya sonuçlarını hedef alarak onları ortadan kaldırmak ya da yatıştırmak amacıyla sergilenen tepkilerdir. Başa çıkmanın temel düzeyde problem-duygu odaklı veya yaklaşma-kaçınma odaklı olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. Yaşamdaki zorlu durumlarla başa çıkabilme ve bu doğrultuda izlenen stratejiler açısından iyimserliğin etken bir kavram olduğu çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Ancak araştırmaların birçoğunun yabancı literatürde gerçekleştirildiği ve iyimserlik bağlamında başa çıkmanın incelendiği araştırmalar bakımından Türkçe literatürün oldukça sınırlı olduğu dikkate alınarak, konuya dair Türkçe derleme çalışması yapılması amaçlanmıştır. Araştırmaya dahil edilen çalışmaların genel bulguları, iyimserliğin başa çıkma stratejilerinden işlevsel olanların seçilmesinde ve diğerlerinin seçilmemesinde etkili olduğunu veya bu doğrultuda ilişkiler gösterdiğini işaret etmektedir. İyimserlik problem veya yaklaşım odaklı stratejilerle pozitif ilişkili olsa da, ilişkiler basit, düz ilişkiden ibaret değildir. İyimserlerin duygusal başa çıkma bağlamında da yaklaşma temelini benimsedikleri görülmektedir. Başa çıkma bağlamında iyimserleri kötümserlerden ayırt eden esas konu, problemler veya onun duygusal doğurgularıyla başa çıkma bağlamında, uzaklaşmanın aksine yaklaşma tarzını seçmeleri ve aktif kişiler olmalarıdır.