Batı'ya Açılan Pencereden Akad'ın Kadrajına: Avrupa Sinema Geleneği ve Kültürel Yatkınlıklar Bağlamında Lütfi Akad'ın Auteur Kimliğinin Analizi

Bu makale, Türk sinema tarihinin öncü figürü ve ilk auteur'lerinden biri olarak kabul edilen Lütfi Akad'ın Avrupa geleneği ile ilişkisini Pierre Bourdieu'nün kültürel sermaye ve habitus kavramlarından yararlanarak anlamaya çalışır. Yeşilçamlı bir auteur olarak Akad'ın kendine özgü koşullarını değerlendirebileceğimiz bir yöntem çerçevesi çizer. Bu çerçeve, yönetmenin kişiliğine odaklanırken kökensel, sosyal ve kültürel bağlamını da analiz etmemize imkân veren auteur eleştirisi üzerinden şekillenir. İki yönlü bir değerlendirme yapmayı amaçlayan makalenin ilk bölümünde Akad'ın sinematografisini, anlatısal özelliklerini ve Yeşilçam'daki film pratiğini inceleyen çalışmalar Avrupa sinema geleneği çerçevesinde yorumlanır. Bu bölümde öne çıkan nitelikler, Avrupa sanat sineması paradigmasıyla ve auteur sinema yaklaşımıyla uyumludur. Çalışmanın ikinci bölümü, Akad'ın yetiştiği sosyal ve kültürel çevrenin onun auteur kimliği üzerindeki etkilerini ortaya koyar. Buna göre, Batıya açılan pencere olarak tanımlanan ve modernleşme sürecinde önemli bir role sahip olan Galatasaray Lisesinde 1930-1939 yılları arasında aldığı eğitim, Akad'ın önemli bir kültürel sermaye edinmesini sağlar. İçinde bulunduğu ortam ve koşullar sinemayı bir sanat pratiği olarak görmesine ve modernist estetik bağlama eklemlenmesine imkân verir. Avrupa sinema geleneği ve zihniyet dünyası ile olan yakınlığı, piyasa kurallarına ve politik ortamın taleplerine karşı kendi sinema arayışını sürdürmesinde ve bir yönetmen olarak öncü adımlar atmasında etkili olur.