INVESTIGATION OF THE USE OF DOMINANT NINTH CHORDS ON PIANO WORKS OF DIFFERENT PERIODS

ÖZ: Dokuzlu akorlar, genişletilmiş akorlar grubundadır. Tonal sistem çağında, daha çok dizinin V. derecesi üzerinde kurulan dominant dokuzlu akorlar kullanılmaktadır. Majör ve minör tonalitelerde başkalık gösteren bu uyumsuz akorların eserlerdeki kullanımları, müzik tarihi içerisinde çoğunlukla dönemin gereksinimlerine dayanan farklılıklar göstermektedir. İlgili evriliş, çoksesli bir çalgı olan piyano için yazılmış eserler üzerinde kolayca gözlemlenmesi bakımından daha çarpıcıdır. Bu çalışmada dominant dokuzlu akorların; kuruluşları, çevrim durumları, 9’lu seslerinin alterasyonları, çözülüşleri ve köksüz kullanımları öncelikle teorik açıdan ele alınmış; daha sonra mevcut kullanımları barok, klasik, romantik ve çağdaş dönem piyano eserlerinden örnekler üzerinde incelenmiştir. Dominant akorunun üzerindeki 9’lu sesin; tonal sistem çağında başlarda daha çok akora yabancı bir ses olarak değerlendirildiği ve akor değişiminden önce çözüldüğü, daha sonraları akora dahil bir ses olarak kullanıldığı ve akor değişimi esnasında mevcutsa çözüldüğü, çağdaş dönemde ise bir akor sesi olarak kullanılmaya devam ettiği; fakat çözülme eğiliminin azaldığı görülmüştür. İlgili Türkçe literatürde, diyatonik ve altere dokuzlu akorların kullanımlarının incelenmesi bağlamında eksiklikler bulunmaktadır. Klasik armoni öğretisinin bazen dışına çıkan bu gibi konulara, armoni kitaplarının içeriklerinde daha çok önem verilmesi tavsiye edilmektedir.