GILMAN VE SÂKÎYE DAİR MÜTEŞABİH UNSURLAR: SÂKÎ BİR GILMÂN MIYDI BEZM SAKİSİNİN CENNET TASVİRLERİNDEKİ HİZMETKÂRA TEŞBİHİNE DAİR SAKİ BİR GILMAN MIYDI?

Osmanlı eğlence kültürü birçok aşıdan araştırılmaya açık bir alandır. Bu alanın işleyişi ve eğlencede rol alan şahısların sonraki dönemler üzerindeki tesiri merak edilen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı eğlence anlayışının en önemlilerinden biri olan bezm eğlenceleri, gerek taşıdığı değer gerekse bu zevk âlemlerinde uygulanan ritüeller açısından kayda değer bir özellik taşımaktadır. Bu ritüellerin başında sâkî gelmektedir. Sâkî bezmin olmazsa olmazlarından bir unsurdur, çünkü bezmin daimiliği ve eğlencenin orada bulunan herkese aynı şekilde sirayet etmesi sâkînin göstereceği kabiliyete bağlıdır. Bu yüzden sâkî ve onun çeşitli özellikleri divan şiirinin en önemli mazmunları arasına girmiştir. Sâkînin birçok özelliği araştırıldığında cennet hizmetkârı olan ve gılman, vildan ya da huri olarak vasf edilen kişilere benzediği görülmektedir. Gerek fiziki özellikleri gerekse tavırları itibariyle değerlendirilen sâkînin cennet hizmetkârına teşbihi birçok divan şairi tarafından şiirlere konu edilmiştir. Bu çalışmada sâkî ile cennet hizmetkârları karşılaştırılmış olup her ikisi arasındaki benzerlikler ele alınmıştır. Bu benzerlikler karşılaştırılırken her iki unsurun Osmanlı kültürü ile İslam kültüründeki yeri ve önemi çeşitli örnekler verilerek değerlendirilmiştir.