A Town Or A Tribe? The Possibility Of Theoretical Method In Tafseer

İlimler tasnifinde naklî ilimler arasında addedilen tefsir açısından dil ve rivayet, müfessirlerin yorumlarını ortaya koyarken müracaat ettikleri başlıca veri kaynaklarındandır. Ancak tefsirin tedvin edilmesinden sonra telif edilen eserlerdeki bazı bilgiler, erken dönemde müfessirlerin yaptıkları yorumların önüne geçmiştir. Bu araştırmada söz konusu durumun örneklerinden birini incelemek üzere Fecr sûresinde geçen İrem kelimesi incelenmiştir. Kelimeye gerek dilsel açıdan gerekse lafız ve anlam açısından farklı anlamlar yüklenmesine rağmen kelimenin anlamı “şehir” olarak yaygınlaşmıştır. Oysa muteber tefsir kaynaklarında kelimenin “kabile” anlamına geldiğine dair tercihler söz konusudur. Bu araştırmada tefsir rivayetlerinin hadis, dil ve tarihten de istifade ederek nazarî bir yöntemle tahlil edilmesine yönelik bir hazırlık yapılması amaçlanmaktadır. Araştırmanın ilk aşamasında kelime hakkındaki tefsirlerdeki veriler dilsel ve kronolojik ölçütlere göre tasnif edilmiştir. Bu aşamada eserlerde geçen tekrar içerikli bilgiler bir araya getirilmiştir. Ardından ikinci aşamada bu verilerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Değerlendirme esnasında somut veriler elde etmek üzere bazı tablolar hazırlanmıştır ve verilerin toplu olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır. Araştırma esnasında doküman inceleme, tarihi araştırma ve yorumlayıcı içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma neticesinde sonradan kabul gören bazı tefsir yorumlarının, erken dönemlerde daha farklı bir ya da birden daha fazla anlam ifade edecek şekilde anlaşılabildiği tespit edilmiştir.