Gülün Adı Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi

Gülün Adı (1986) filmi, İtalyan yazar, akademisyen, edebiyat kuramcısı, Orta Çağ uzmanı Umberto Eco’nun (1932-2016) 1980 tarihli aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Gülün Adı filmi, Orta Çağda imparatorluklar ve Hristiyan toplumu üzerinde büyük bir hâkimiyet elde eden Papalığın baskı ve şiddet içerikli uygulamalarını İtalya’da 1327’de bir manastırda işlenen cinayetler izleği üzerinden yansıtmaktadır. Çalışmada Gülün Adı filminin anlamlandırma sürecine katkıda bulunmak amacıyla Ferdinand de Saussure’ün gösteren ve gösterilen ilişkisine dayalı göstergebilim yönteminden yararlanılmıştır. Bu kapsamda filmde, Kilisenin dogmatik zihniyetini ve toplum üzerindeki hâkimiyetini yansıtan; “manastır”, “kapı”, “yoksul halk”, “rahip”, “kitap”, “yangın”, “kütüphane”, “Regula (Kural)”, “kan”, “gülme”, “Kör Rahip”, “ölüm”, “mercek”, “salgın”, “zenginlik ve fakirlik”, “kadın”, “engizisyon”, “taş” göstergelerinin yüzey ve derin anlamları gösteren-gösterilen (düz anlam ve yan anlam) biçiminde ortaya konulmuştur. Göstergelerin derin anlamları ortaya çıkarıldığında, Kilisenin Hristiyanlık öğretisine dayalı dogmatik ideolojisinin yol açtığı ötekileştirme, halk üzerinde baskı ve korkuya dayalı bir tahakküm oluşturma, bilgiyi ve hakikati kendine mal ederek halktan gizleme ve şiddete başvurma gibi sonuçların eleştirel bir bakış açısıyla ele alındığı görülmektedir. Netice olarak Gülün Adı filmi metonimi yoluyla Orta Çağda Papalığın menfaatlerini koruma amacıyla benimsediği dogmatik inanç ve ideolojisini yansıtmaktadır. Ancak filmin yangın sahnesiyle bitmesi grotesk anlamda Rönesans’ın getireceği uyanış, aydınlanma ve bilimi işaret etmektedir.