TÜRKÇEDE ÇIKARIM: VESÎLETÜ’N- NECÂT ÖRNEĞİ

Alıcının mesajı anlamlandırma aşamasında geçirdiği bilişsel süreci içine alan çıkarım, vericinin kastettiklerini anlatma gücü ile alıcının asıl iletiden kopmadan yüzey yapıdaki kodları okuyabilme becerisinin bütünüdür. İletinin her alıcıda aynı anlama sahip olmaması, vericiye göre ifade gücünün değişmesi, çarpıcı anlatımın sağlanamaması gibi unsurlar çıkarım sonucunu etkiler. Çıkarımların hem biçimbirimsel hem de sözcükbirimsel işaretleyicileri olduğu gibi bunların da ötesinde tümce üstü birimlerin, art alan bilgisinin, alıcının ve vericinin dünya görüşünün de çıkarımı etkilediğini görülmüştür. Çıkarım tümcelerinin görünümünü incelemek adına çalışmamızda araştırma alanı olarak Süleyman Çelebi’nin “Vesîletü’n-Necât” adlı eserinde yer alan Hz. Peygamber’in doğumu ve doğumdan sonra gerçekleşen olayların anlatıldığı bölüm seçildi. Kuramsal alan ve çıkarım tasnifleri ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra çözümlemede kullanılacak çıkarım tasnifi hakkında bilgi verildi. Çıkarım tümcelerinin görünümü beyitlerdeki anlam bütünlüğü dikkate alınarak metin çözümlemesi yoluyla tespit edildi. Tümceler bağlamdan bağımsız ele alınmadı ve tümcelerden elde edilen verilerden hareketle çıkarım tümcelerinin mevcut metindeki sistematiği üzerinde duruldu.