Karadeniz’den Akdeniz’e Bir İskân Hikayesi: Hatay Kırıkhan’daki Trabzon, Çaykaralılar Örneği

Türkiye’de iskân hareketleri, Cumhuriyetin kuruluşundan beri uluslaşma ve sosyal politikanın beraber uygulandığı 2510 ve 7269 sayılı Kanunlar ile hukuki bir altyapıya kavuşmuştur. 1959’da Trabzon, Çaykara’da yaşanan sel ve heyelan nedeniyle Kabataş (Fotinos), Şahinkaya (Şur), Ulucami (Zeno) köylerinden 408 aile 1965’te Hatay, Kırıkhan’a yerleştirilmiştir. Bu çalışma, 1965’te Trabzon’dan Kırıkhan 408 Evler Mahallesi’ne yerleştirilen, Trabzonlular ya da “Lazlar” olarak bilinen Çaykaralıların 2510 ve 7269 Sayılı Kanun’lara göre iskân süreçleri, yerleştikten sonraki sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkileri üzerinden, sosyal politika uygulaması olarak iskanın araştırılması amaçlamıştır. İskân sırasında Devlet, sosyal politika uygulaması olarak bahçeli alt katı ahır 2 katlı ev ve Amik ovasında 20-30 dönüm tarla sağlamıştır. Karadeniz’den Akdeniz’e yerleştirilen Çaykaralılar yeni bir iklim ve kültür karşılaşmışlar ve sosyal, kültürel ve ekonomik zorluklar ve ilk yıllarda Kırıkhanlılarla çatışma ve tartışmalar yaşamışlardır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemiyle tasarlanmış ve derinlemesine görüşme ve gözlem yöntemleriyle veri toplanmıştır. Böylece, Çaykaralıların bir sosyal politika uygulaması olarak iskanları, gündelik, sosyal, kültürel, ekonomik yaşamlarındaki değişim ve dönüşümler ve Kırıkhanlılarla etkileşimleri üzerinden incelenmiştir. Sonuç olarak, 1965’teki iskân Çaykaralıların sosyo-kültürel ve ekonomik yaşamlarında değişiklik yaratmış ve Kırıkhanlılarla etkileşime girmelerine neden olmuştur. Çaykaralılar tüm zorlukların çalışkanlıkları, dayanışma, hemşehrilik ve imece sayesinde üstesinden gelmişlerdir. Bu sürede Çaykaralılar, Karadeniz’in sosyal ve kültürel özelliklerini koruyarak Akdeniz kültürünü benimsemişlerdir. Buğday ve pamuk tarımını öğrenen Çaykaralılar, devletin sağladığı ev ve tarla desteğini sermaye biriktirmek ve ticaret, sanayi ve inşaat sektörüne girmek için kullanmışlar ve Kırıkhan’da ekonomik güç kazanmışlardır. Bu nedenle, Kırıkhan’da yaşamaktan memnun olan Çaykaralıların iskanı, diğer zorunlu göç örnekleriyle karşılaştırıldığında “ayrıcalıklı iskân” olarak adlandırılmış ve değerlendirilmiştir.