Deportacje z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 r.

W czasach, w których historycy i instytucje naukowe zmuszani są do myślenia o swoich badaniach w krótkiej perspektywie czasowej, kończącej się zazwyczaj na kolejnym terminie ewaluacji instytucji ich zatrudniającej, realizowane są na szczęście projekty mające inny wymiar. Niedawno miałem przyjemność być recenzentem rozprawy doktorskiej Tomasza Sudoła „Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego we wrześniu-październiku 1939 r.”, przygotowanej pod kierunkiem prof. Jana Żaryna i obronionej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Materiały do tej liczącej ponad 1300 stron pracy autor zbierał ponad dziesięć lat. Rzecz jasna nie jest możliwe opublikowanie jej w takiej formie, ale zebrane w niej materiały współtworzą fundament badań nad historią Polski w latach II wojny światowej. Natomiast w katowickim Instytucie Pamięci Narodowej ukazało się trzytomowe wydawnictwo Księga aresztowanych, internowanych i deportowanych z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 roku (Katowice – Warszawa 2021), stanowiące podsumowanie realizowanego przez wiele, także ponad dziesięć, lat projektu. Wszyscy historycy zajmujący się po 1989 roku historią Górnego Śląska w pierwszym okresie po zakończeniu II wojny światowej napotykali w swoich badaniach zagadnienie mieszkańców Górnego Śląska deportowanych do pracy przymusowej w ZSRR. Ten tabuizowany w komunistycznej Polsce problem budził na Górnym Śląsku ogromne emocje, odcisnął na nim swoje