Problematyka rachunkowości kreatywnej, agresywnej i audytu śledczego w świetle opinii księgowych

Sprawozdanie finansowe jest uważane za jedno z najważniejszych źródeł informacji o przedsiębiorstwie. Liczne harmonizacje i standaryzacje przyczyniły się do ujednolicenia zasad rachunkowości oraz standardów sprawozdawczości finansowej. Niestety coraz częściej obserwuje się przypadki manipulacji danymi finansowymi po- przez praktykowanie rachunkowości kreatywnej i agresywnej. W odpowiedzi na te dzia- łania powstała nowa poddziedzina audytu – audyt śledczy (ang. forensic audit). W artykule poruszono tematykę audytu śledczego, który przeciwdziała przestępczości gospodarczej. Ponadto omówiono zagadnienia księgowości kreatywnej i agresywnej. Głównym celem artykułu jest zbadanie stopnia rozpoznania i interpretacji zjawisk związanych z rachunkowością kreatywną i agresywną oraz audytem śledczym wśród osób zajmujących się zawodowo rachunkowością oraz wśród studentów rachunkowości. Wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa oraz metodę badania ankietowego. Badanie z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety zostało przeprowadzone w dniach od 14 do 30 marca 2021 roku wśród studentów oraz osób związanych zawodowo z ra- chunkowością lub audytem finansowym i dotyczyło tematyki rachunkowości kreatyw- nej, agresywnej oraz audytu śledczego. W procesie wnioskowania wykorzystano metody dedukcji i syntezy. Wyniki pokazują, że respondenci posiadają szerszą wiedzę na temat rachunkowości kreatywnej niż agresywnej oraz częściej obserwują takie działania podczas wykonywa- nego zawodu. Większość badanych osób prawidłowo rozróżnia zjawiska księgowości kreatywnej i klasyfikuje przykładowe działania do omawianych obszarów rachunkowo- ści. Niemniej jednak można uznać, że stopień tej znajomości nie jest w pełni satysfak- cjonujący, uwzględniając właściwości badanych respondentów. Pojęcie i zjawisko audy- tu śledczego nie jest rozpowszechnione i szeroko rozpoznawane. Równocześnie zawód biegłego rewidenta jest postrzegany jako zawód zaufania publicznego, a audyt (finansowy) jest uważany za najlepsze działanie zapobiegające oszustwom finansowym. Wśród głów- nych przyczyn nadużyć finansowych jest wskazywana chęć polepszenia wizerunku przedsiębiorstwa. W efekcie można uznać, że pojęcie audytu śledczego ewoluuje i po- woli pojawia się w świadomości osób związanych z rachunkowością, choć stan tego rozwoju nie jest istotny. Słowa kluczowe: rachunkowość kreatywna, rachunkowość agresywna, audyt śledczy, nad- użycia finansowe, sprawozdania finansowe. Kod JEL: M40, M41, M42, M49