Toplumsal Hafıza ve Tarihi Yapıların Müze Olarak Yeniden İşlevlendirilmesi: Ayvalık Rahmi M. Koç Müzesi Örneği

Bu çalışma, tarihi yapıların işlevinin değişmesi durumunda, toplumsal hafızanın sürekliliğinin de bundan etkileneceği iddiası üzerine kuruludur. Özgün işlevi değiştirilen tarihi yapıların çoğunlukla müzeye dönüştürülerek korunmasından hareketle hem hafızanın mekân ile ilişkisi hem de müzelerin ideolojik işlevi irdelenecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde, Türkiye’nin Batı Anadolu Bölgesi’nde yer alan Balıkesir’in Ayvalık ilçesindeki Alibey/Cunda Adası’nda, Türkiye ile Yunanistan arasındaki zorunlu nüfus mübadelesi sonrasında cemaatini ve özgün işlevini yitirmiş olan Taksiyarhis Kilisesi’nin nasıl korunduğu değerlendirilecektir. Bu çalışma açısından, Alibey/Cunda Adası’nın önemi, adanın 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Anlaşması sonucunda gerçekleşen mübadeleyle yepyeni bir sosyokültürel kimlik kazanmış olmasına rağmen hafıza katmanlarının büyük oranda izlenebildiği tarihi mimari dokusuyla öne çıkan turizm merkezlerinden biri olmasıdır. 2014 yılından itibaren Ayvalık’ın ilk özel müzesine dönüştürülen Taksiyarhis Kilisesi, Alibey/Cunda Adası’nda eskiden yaşamış olan Rum Ortodoks cemaatinden kalma en önemli kilisedir. Tarihi yapıları turizme kaynak oluşturma önceliğiyle müzeye dönüştürmenin hem bu yapıların birer tüketim nesnesi haline gelmesine hem de çağdaş müzecilik kriterlerinin göz ardı edilmesine sebep olabileceği, bu çalışmada değerlendirilecek konular arasındadır. Çalışmanın amacı ise Alibey/Cunda Adası’ndaki Taksiyarhis Kilisesi’nin Rahmi M. Koç Müzesi’ne dönüştürülmesinin kolektif/toplumsal hafızaya etkisini sorgulayarak; tarihi yapılar, müzecilik ve toplumsal hafıza kavramlarının birbirleriyle ilişkisine dikkat çekmektir.