Rusya’da İşgücü Piyasasında Temel Eğilimler ve Fiyat Uyumu

Keynesyen yaklasim, makroekonomik soklarin miktar uyumu ile dengeye gelecegini ileri surerken, Klasik-neoklasik modellerde uyumun fiyat uzerinden gerceklesecegi savunulmaktadir. Klasik-neoklasik iktisatcilara gore rekabetci piyasalarda fiyatlarin yeterince esnek olmasi dengenin surdurulmesi icin gerekli ve yeterli kosulu saglamaktadir. Reel ucretlerin esnekliginin artirilmasi ve isgucu piyasasinda kurumsal duzenlemelerin buna uygun bicimde gerceklestirilmesi, isgucu piyasasinda istikrarin saglanmasi icin temel politika onerisi olarak kabul edilmektedir. Isgucu piyasasinda ucret esnekligi, Keynesyen yaklasimin gozden dustugu 1980’li yillarin basindan itibaren yogun bicimde tartisilmaya baslanmis ve genis cevrelerde kabul gormustur. Bu donemde IMF ve Dunya Bankasi destekli yapisal uyum programlarinin da vazgecilmez unsuru haline gelen ucret esnekligi, Rusya’da da planli ekonomiden piyasa ekonomisine gecisin ilk yillarindan itibaren uygulamaya konulmustur. Rusya, 1990’li yillarda, ayni sureci yasayan tum Orta ve Dogu Avrupa Ulkeleri gibi onemli ve uzun sureli resesyonlara maruz kalmistir. Bu ulkelerde yasanan makroekonomik soklar isgucu piyasasinda istihdamin azalmasina ve issizligin onemli boyutlarda artisina yol acarken Rusya’da isgucu piyasasinda boyle bir durum gozlemlenmemistir. Baska bir deyisle, Rusya’da isgucu piyasasinda soklar karsisinda ayarlama, bu ulkelerde oldugu gibi, istihdam ve issizlik uzerinden degil, reel ucretler uzerinden gerceklesmistir. Bu donemde gorece istikrarli istihdam ve dusuk reel ucretler Rusya isgucu piyasasinin karakteristik ozelligi olarak karsimiza cikmaktadir. Burada karakterize edilen Rusya isgucu piyasasi modelinin 2000 sonrasinda da ayni sekilde uygulandigi gorulmektedir. 2000-2019 arasinda yasanan makroekonomik soklar karsisinda istihdam, calisma saatleri veya issizlik kayda deger bir tepki vermemis, buna karsilik reel ucretler hizli bir sekilde uyum saglamistir. Reel ucretlerin esnekligi sayesinde, talep soklari karsisinda isgucu piyasasinda toplu isten cikarmalara gerek kalmamis, istihdam duzeyinde istikrar saglanmistir. Ayni surecte issizlik oraninin da istikrarli bir sekilde azaldigi ve neredeyse dogal duzenine ulastigi gorulmektedir. Ancak isgucu piyasasinda istikrari saglayan ucret esnekligi, dusuk ucretli islerin yayginlasmasina yol acmis ve boylece gelir dagiliminda esitsizligin artmasina yol acan en onemli faktorlerden biri haline gelmistir. Bu baglamda, OECD ulkelerine kiyasla yuksek istihdam ve dusuk issizlik oranlarina sahip Rusya’da gerek asgari ucretler, gerekse asgari ucretlerin ortalama ucretlere orani OECD ortalamasinin oldukca altinda kalmaktadir.