KENGER ( GUNDELİA TOURNEFORTİİ) BİTKİSİNDEKİ VİTAMİNLER İLE MALONDİALDEHİT VE GLUTATYON MİKTARLARININ ARAŞTIRILMASI

In this study, the amounts of vitamin A, vitamin E, vitamin C with 1. GIRIŞ Kenger, Anadolu’da Karaman, Ermenek, Toros daglari (Gulek civari), Bayburt, Elazig, Antalya (Yayladagi), Gaziantep, Silifke, Diyarbakir vb. yerlerde olmak uzere degisik iklim ve rakimlarda yetismektedir (Asadi–Samani vd., 2013). Enginara benzeyen bascigi ve genc saplari Anadolu' da sebze olarak yenildigi gibi, hayvancilikta da onemli bir yem bitkisi olup, govdesi cizildiginde sizan sut, kenger sakizi olarak bilinmektedir (Akan vd., 2008). Kenger bitkisinin kramp cozucu, hazimsizligi giderici, sinirleri guclendirici, kani temizleyici ve migrene karsi oldukca yararli oldugu belirtilmektedir. Ayrica kengerin karaciger iltihabi dâhil, asiri alkol ve bazi ilaclarin neden oldugu safra yolu iltihabi, siroz ve kronik karaciger hastaliklarinda olumlu katkilar sagladigi da rapor edilmektedir (Coruh vd., 2007; Tabibian vd., 2013). Kengerin karin doyuran bir bitki olmasinin yaninda her derde deva ozelligi oldugu da surekli vurgulanmakta vekabakulak, karaciger hastaligi, seker hastaligi, gogus agrisi, kalp inme, mide agrisi, vitiligo, ishal ve bronsit tedavisinde kullanildigi da rapor edilmistir (Azeez ve Kheder, 2012; Asadi–Samani vd., 2013). Bunlarin disinda kengerin hipoglisemik, anti-inflamatuar, anti-parazit, antiseptik ve kusturucu etkileri oldugu antibakteriyel, anti-inflamatuar, hepatoprotektif, antioksidan, antiplatelet ve hipolipemik faaliyetleri cesitli farmakolojik etkilerine ilaveten enfeksiyon hastaliklari, sindirim sistemi bozukluklarina olumlu etkileri vardir. Geleneksel tipta, bu bitki bircok hastaliklara recete edildigi rapor edilmektedir (Coruh vd., 2007; Polat vd., 2012;).Gundelia tournefortii’ nin dondurma uretiminde iyi bir stabilizator oldugu kanitlanmis (Cakmakci ve Dagdemir, 2013), ilaveten iyi bir besin kaynagi oldugu da rapor edilmistir (Matthaus ve Ozcan, 2011). Degisik bolgelerdeki pazarlarda mevsime uygun olarak siklikla karsilasilabilen yore yemeklerinin ve kulturunun bir parcasi haline gelmis olan Kenger (Gundelia tournefortii) bitkisi taze olarak yenildigi gibi, toprak ustu kisimlari haslanip yemek olarak da tuketilir (Polat vd., 2012). Yapilan literatur taramasinda sebze olarak yenildigi gibi, degisik sekillerde tuketilen kenger bitkisinin vitaminler, MDA ve glutatyon miktarlari ile ilgili pek fazla arastirmaya rastlanilmamistir. Bu calismada Tunceli ilinin Ovacik bolgesinden toplanan kenger bitkisi orneklerindeki A, E ve C vitaminleri, MDA ve indirgenmis (GSH) ile yukseltgenmis glutatyon (GSSG) miktarlarinin belirlenerek yoredeki bu bitki hakkinda literature katkida bulunulmasi amaclanmistir