TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE SEÇİM SİSTEMLERİ VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ İLİŞKİSİ: 1876-1980

Siyasal iktidarın ortaya çıkması ve varlığını sürdürmesi, demokratik rejimleri niteleyen temel parametreler olarak temsil ve katılım fikrini uygulamaya geçiren araç ve mekanizmalarından birisi de seçim olgusu ve seçim sistemleridir. Seçme ve oy verme hakkı seçme yöntemlerinin kurumsallaştırılması ile ortaya çıkar. Bu durum sonucunda demokrasinin yaşanabilir ve sürdürülebilir olmasını amaçlayan seçim sistemleri, Türkiye özelinde dünden bugüne uygulamasında ortaya çıkan temel nitelikler, sorunlar ve çözüm arayışları bu çalışmanın ana temasını teşkil etmektedir. Osmanlı Devle-tinden Türkiye Cumhuriyeti’ne aktarılan siyasi- idari mirasın bir boyutu olarak seçim ve seçim sistemleri konusunun bu kapsamda, anayasa hukuku, siyaset bilimi ve kamu yönetimi bağlamında bileşenleri bulunmaktadır. Bir temel hak ve özgürlük olarak seçme hakkının anayasal çerçevede nasıl sistematize edileceği konusu ele alınmıştır. Ayrıca demokrasi teorisi ve pratiği bağlamında seçme yöntemleri ve seçim sistemlerinin siyasal iktidarın kullanımının yönetim süreçlerine etkisi/katkısı ve nihayet devlet tüzel kişiliğinin temel organları olarak yasama, yürütme ve yargı erkleri ile kamu yönetiminin yapısal ve işlevsel anlamdaki durumu ve işleyişi gibi konular bu bileşenler kapsamında değerlendirilebilir. Sözü edilen bu unsurların çerçevelediği içerik kapsamında, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet dönemi ayrımlaması yapılmak suretiyle seçim sistemleri ve siyasi-idari işleyiş ve yapılanmanın hükümet sistemleri ile olan ilişkisi, 1876, 1921, 1924 ve 1961 anayasaları şeklindeki bir tasnif çerçevesinde ve bir dönem incelemesi biçiminde bu çalışmada ele alınmaktadır.