Malinowski’ye göre dilin edimsel işlevi

Malinowski etnografya bilimindeki saha çalışmalarının bir uzantısı olarak dil hakkında teorik bir görüş geliştirmiş ve onu “edimsel” [pragmatic] diye nitelendirmiştir. Böyle bir nitelendirme yapmasının sebebi, yazısı olmayan yerli kabile lisanları kadar yazısı olan toplumların lisanlarında da bulunduğunu öne sürdüğü ortak bir işlevsel özelliktir: Genel olarak dil edimsel bir işleve sahiptir. Malinowski’ye göre, dilin, zihinsel sürece paralel giden ve ona tam olarak tekabül eden bir süreç olduğunu ve dilin işlevinin, insanın zihinsel gerçekliğini, sözel eşdeğerlerin ikincil bir akışında yansıtmak veya kopyalamak olduğunu savunan görüş hatalıdır. Malinowski’nin nezdinde dilin ana işlevi düşünceyi ifade etmek, zihinsel süreçleri kopyalamak değildir. Malinowski böylece, felsefe literatüründe sık rastlandığı kadar Boas gibi etnografların yazdıklarında da rastlanan “zihinci” ya da “bilişselci” karakterli dil ve anlam kuramlarına karşı çıkar. İster “iptidaî” denen kabilelerdeki ister “uygar” denen toplumlardaki lisanlar olsun, genel olarak dilin insan davranışında aktif edimsel bir rolü vardır. Malinowski dili, bütün müşterek insan eylemlerinin zorunlu bir bileşeni addeder. Ona göre dil sadece toplumsal hayatta kolektif iş görme (avlanma, tarım, savaş, vb.) durumlarında muhatabını/muhataplarını eyleme sevk etmedeki talimat verici ifade türlerinde değil, havadan sudan sohbet amaçlı ifade türlerinde de esasen toplumsal bir eylem karakteri taşır. Makalemizde, Malinowski’nin büyük bir etnograf ve dil antropolojisinin kurucusu olmasının yanında edim bilimi alanının isimsiz kahramanı olduğunu savunuyoruz. Onun dilin edimsel işlevine yaklaşımı ile Austin’in dilin icra edici işlevine dair analizleri ve söz edimleri kuramı arasındaki benzerliklere de işaret ediyoruz.