{"title":"ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ՀԱՅ ՓԻԼԻՍՈՓԱ ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՎԱՑՈՒ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ՀԱՅԱՑՔՆԵՐԸ","authors":"Սեյրան Զաքարյան","doi":"10.46991/sbmp/2023.6.1.082","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":" \nՀոդվածում վերլուծվում են միջնադարյան նշանավոր հայ աստվածաբան-փիլիսոփա Սուրբ Գրիգոր Տաթևացու /1346-1409/ հոգեբանական հայացքները։ Հեղինակ կարծիքով՝ Տաթևացին որպես սքոլաստիկ մտածող ընդհանրապես տարբեր, մասնավորապես հոգուն վերաբերող հարցերի քննարկման ժամանակ ձգտում է համադրել կրոնաաստվածաբանական ու փիլիսոփայական դրույթները։ Տաթևացին մի կողմից մերժում է մարդուն իր հոգու հետ նույնացնող պլատոնյան և մարդուն միայն մարմին ներկայացնող նյութապաշտական, իսկ մյուս կողմից՝ մարդուն երկու առանձին բնությամբ ներկայացնող դուալիստական տեսակետները։ Մարդը հոգու և մարմնի միասնություն է, և թեև դրանք իրենց բնությամբ, հատկություններով և դերակատարումներով տարբեր են, սակայն կազմում են մեկ միասնական բնություն։ Թեև նա արժեքային առումով առավելությունը տալիս է հոգուն, այնուհանդերձ, կարծում է, որ մարդը կատարյալ է հոգու և մարմնի միասնությամբ և հոգու ու մարմնի հարաբերությունը պետք է խարսխված լինի արդարության սկզբունքի վրա։ Հայ մտածողը, հակադրվելով հոգու և մարմնի արժևորման հարցում ծայրահեղ տեսակետներին (պլատոնական, ճգնավորական), որոնք մարմինը համարում են մեղքի և չարիքի պատճառ, պաշտպանում է հոգու և մարմնի միասնության արիստոտելյան մոտեցումը, ինչը նշանակում է մարմնի «իրավունքների» փաստացի ճանաչում և մարդու փրկության գործում դրա դերի կարևորում։","PeriodicalId":441121,"journal":{"name":"Modern Psychology","volume":"43 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-05-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Modern Psychology","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.46991/sbmp/2023.6.1.082","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ՀԱՅ ՓԻԼԻՍՈՓԱ ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՎԱՑՈՒ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ՀԱՅԱՑՔՆԵՐԸ
Հոդվածում վերլուծվում են միջնադարյան նշանավոր հայ աստվածաբան-փիլիսոփա Սուրբ Գրիգոր Տաթևացու /1346-1409/ հոգեբանական հայացքները։ Հեղինակ կարծիքով՝ Տաթևացին որպես սքոլաստիկ մտածող ընդհանրապես տարբեր, մասնավորապես հոգուն վերաբերող հարցերի քննարկման ժամանակ ձգտում է համադրել կրոնաաստվածաբանական ու փիլիսոփայական դրույթները։ Տաթևացին մի կողմից մերժում է մարդուն իր հոգու հետ նույնացնող պլատոնյան և մարդուն միայն մարմին ներկայացնող նյութապաշտական, իսկ մյուս կողմից՝ մարդուն երկու առանձին բնությամբ ներկայացնող դուալիստական տեսակետները։ Մարդը հոգու և մարմնի միասնություն է, և թեև դրանք իրենց բնությամբ, հատկություններով և դերակատարումներով տարբեր են, սակայն կազմում են մեկ միասնական բնություն։ Թեև նա արժեքային առումով առավելությունը տալիս է հոգուն, այնուհանդերձ, կարծում է, որ մարդը կատարյալ է հոգու և մարմնի միասնությամբ և հոգու ու մարմնի հարաբերությունը պետք է խարսխված լինի արդարության սկզբունքի վրա։ Հայ մտածողը, հակադրվելով հոգու և մարմնի արժևորման հարցում ծայրահեղ տեսակետներին (պլատոնական, ճգնավորական), որոնք մարմինը համարում են մեղքի և չարիքի պատճառ, պաշտպանում է հոգու և մարմնի միասնության արիստոտելյան մոտեցումը, ինչը նշանակում է մարմնի «իրավունքների» փաստացի ճանաչում և մարդու փրկության գործում դրա դերի կարևորում։