Een appèl op het hbo tot kritische participatie

In de strategische agenda ‘Professionals voor morgen’ belooft het hbo niet alleen in het teken te staan van het beroep van vandaag, maar ook ‘klaar te stomen voor de maatschappij van morgen’ (Vereniging Hogescholen (vh), 2019). Hiermee verbindt de vh de hboopleidingen aan de brede maatschappelijke functie: voorbereiden op beroepsuitoefening in de school, de beroepscontext én de samenleving. In dit artikel verkennen de auteurs op welke manier het hbo voorbereidt op kritische beroepsuitoefening. De kern van deze beroepsvoorbereiding vinden we in kritische studentparticipatie in twee domeinen. Ten eerste in het domein van de onderwijsinstelling waar studenten invloed hebben op de onderwijskundige en organisatorische invulling van de opleiding op klas-, curriculum- en organisatieniveau. Ten tweede in het domein van het beroepenveld waar studenten tijdens stages invloed hebben op de inhoudelijke en organisatorische invulling van de beroepsuitoefening. Studenten kunnen participatie beoefenen en de waarde ervan ervaren. Deze kritische participatie van studenten is nog niet vanzelfsprekend. Gesteund door de inzichten van politiek-filosofe Hannah Arendt, roepen de auteurs op tot het versterken van kritische participatie van studenten in de school én in de beroepscontext en daarmee tot vergaande democratisering van het onderwijs. De kritische participatie in het hbo kan en moet versterkt worden door pluraliteit te omarmen, participatie op te vatten als een emancipatoire opgave voor iedereen en in het hbo met een sterk ‘doenerig’ karakter ruimte te maken voor dénken. Het managerial optreden moet op de schop, om ruimte te maken voor betekenisvolle menselijke ontmoetingen.