REGIONAL BALANCES IN THE PALESTINIAN–ISRAELI ISSUE IN THE MIDDLE EAST: PERCEPTIONS, COLLABORATIONS, GEOPOLITICS, AND THE INFLUENCE OF IRAN

Orta Doğu’da yaşanan gelişmelere, ağırlıklı olarak Arap dünyasındaki kırılma süreçlerine değinilmiştir. Bu makalede Obama’nın Orta Doğu Barış Planı girişimi ile başlayıp Trump’ın aldığı ‘Kudüs İsrail’in başkentidir’ kararı arkasındaki temel faktörler incelenmiştir. Bu faktörlerin sürece ve bölgedeki denge değişimine etkisi ele alınmıştır. Avrupa ülkelerinin bu karara olan tepkisine de değinilmiştir. Çalışmanın en can alıcı noktalarından biri sürecin nasıl Arap-İsrail sorunundan İsrail-Filistin sorununa evrilmiş olmasıdır. İsrail-Filistin Meselesi 1948’te Arap-İsrail savaşı ile başlayan ve Arap Baharı’nın da geciktirici etkisiyle Orta Doğu’da hala çözülemeyen büyük bir meseledir. Bu çerçevede Mısır gibi başta sürece destek olan ülkelerin sonrasında kendi iç ve dış güvenliklerini garantiye almak istemesi ve Hamas ile El Fetih arasındaki stratejik ve politik bölünme İsrail-Filistin arasındaki çatışmayı derinden etkilemiştir. Arap ülkelerindeki iç istikrarsızlık ve araların¬daki güç mücadelelerinden ötürü Trump’ın Kudüs’ü başkent ilan etmesine kadar İsrail-Filistin meselesi uzun bir dönem gündeme gelmemiştir. Bunun yanı sıra İran’ın bölgedeki dengelere ve İsrail-Filistin sürecine etkisi de değerlendirilmiştir. Şii-Sünni faktörünün İsrail’den daha tehlikeli olduğu algısı, İran’ın bölgede aktif rol oynaması ve nükleer silahlanması Filistin meselesinin arka planda kalmasındaki sebep olmuştur. Bir diğer tartışma konusu ise İran’ın Filistin meselesi ile nüfuzunu yayma çalışmasıdır. Bu çerçevede güvenlik ve kalkınma sözcükleri irdelenmiştir. Son olarak bu makale Orta Doğu’daki devletlerin din olgusunun jeopolitik çıkarlarla ilişkisi göz önünde bulundurularak rant-çıkar ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir.