Recenzja: Edmund Juśko, Pozalekcyjne formy oddziaływań wychowawczych na młodzież publicznych polskich szkół średnich w autonomicznej Galicji, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2020, ss. 365, ISBN 978-83-7996-774-2

Na wstępie należy zauważyć, że użyte w tytule książki określenie „pozalekcyjne formy” kieruje nas na pole bardzo szerokiego zakresu ludzkich oddziaływań, które może dokonywać się zarówno w samej szkole w czasie wolnym od zajęć przewidzianych programem nauczania, jak również poza szkołą. Przestrzenią takiego oddziaływania może być działalność różnego rodzaju organizacji państwowych, religijnych mających zinstytucjonalizowaną formę, jak też wszelkiego rodzaju oddolnych ruchów, stowarzyszeń, bractw, itp. W pojęciu oddziaływań pozalekcyjnych możemy dostrzec działalność zamierzoną, systematyczną, jak też możemy wskazywać na pośredni wpływ różnych inicjatyw mających charakter tymczasowy i doraźny. Mamy w końcu świadomość, że w sensie ścisłym szeroko rozumiane oddziaływanie społeczne, każdy kontakt interpersonalny, może być jakąś formą oddziaływania wychowawczego, co z kolei otwiera bardzo szerokie pole interpretacyjne dla omawianego zagadnienia. Wskazane uwarunkowania dostrzega prof. Edmund Juśko, stwierdzając we wstępie: „należy zauważyć, iż wychowanie w szkołach galicyjskich nie było wyłącznie domeną nauczycieli, zajmowały się nim bowiem także bezpośrednio lub pośrednio różne instytucje oświatowe, społeczne oraz organizacyjne, które wychowanie miały za główne zadanie, jak i te, których związek z wychowaniem był tylko pośredni” (s. 14). Mając na uwadze szeroką rozpiętość tematyki, Autor dokonał jej uściślenia, ograniczając badania do młodzieży szkół średnich na terenie Galicji. Cezurę czasową stanowi okres tzw. autonomii galicyjskiej, czyli lata 1860-1918.