Komen juridische problemen harder aan bij burgers in kwetsbare omstandigheden?

Om de toegang tot recht goed in kaart te brengen is de afgelopen decennia in diver­ se landen onderzoek verricht naar justiciable problems.1 Dit zijn problemen die eventueel via het rechtssysteem kunnen worden opgelost, maar door burgers niet per se als juridisch worden gelabeld of via juridische stappen worden opgelost. On­ derzoek laat zien dat dergelijke problemen geen zeldzame gebeurtenissen zijn, maar binnen alle lagen van de bevolking veelvuldig voorkomen. De meeste mensen zullen gedurende hun leven meerdere malen te maken krijgen met problemen of conflicten met een juridische dimensie, bijvoorbeeld op het gebied van werk, huis­ vesting, consumptie, gezondheid of persoonlijke relaties. Uit onderzoek van het World Justice Project in 101 landen blijkt dat ongeveer de helft (49%) van alle on­ dervraagde burgers de laatste twee jaar één of meer problemen heeft ervaren.2 In de Nederlandse Geschilbeslechtingsdelta ligt het aandeel respondenten dat gedu­ rende de laatste vijf jaar een probleem met een juridische dimensie heeft ervaren op 57%.3 Dergelijke problemen kunnen een grote negatieve invloed op het leven van mensen hebben. In het onderzoek van het World Justice Project meldt een groot deel van de ondervraagden (43%) dat zij negatieve gevolgen van hun pro­ bleem hebben ervaren, variërend van stress en relaties die onder druk kwamen te staan tot geldproblemen en drugs­ en alcoholmisbruik.4 De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft internationaal onderzoek verzameld naar de relatie tussen toegang tot het recht, sociale ongelijkheid en individueel en maatschappelijk welbevinden.5 Hun rappor­ tage laat zien dat de kans op het hebben van een probleem met een juridische di­ mensie (hierna: juridisch probleem)6 niet gelijk verdeeld is over de bevolking. Men­ sen die zich in een kwetsbare positie bevinden – bijvoorbeeld vanwege een laag of onzeker inkomen, een onzekere woonsituatie, het behoren tot een minderheids­ groep of het hebben van een beperking – lijken bijzonder vatbaar. Dit komt door hun grotere blootstelling aan omstandigheden die aanleiding kunnen geven tot