The Doctrine of One Actor: Junayd’s View of Unity (Tawhīd)

İlk sûfîler arasındaki en göze çarpan figür, Cüneyd’dir. Zîrâ Cüneyd, tasavvufun ana akımının teşekkülüne o devirdeki diğer herhangi bir şahıstan daha fazla katkı sağlamıştır. XIII. yüzyılın meşhur Hintli âlim ve sûfîsi olan Şâh Veliyullah (ö. 1176/1762) tasavvufun gelişimi hakkındaki son derece aydınlatıcı olan değerlendirmesinde Cüneyd’in katkısını aşağıdaki alıntıda olduğu gibi tasvir eder: Bütün tarîkat müessisleri ve tasavvuf akîdesinin şârihleri veya en azından bunların çoğunluğu her ne kadar amelî tahakkuklarındaki yöntem konusunda birbirlerinden farklılık arz etseler de tarîkatin ana esasları üzerinde ittifâk etmişlerdir. Bu ana esaslar seyyidü’t- tâife Cüneyd ismi ile ilişkilidir. Şöyle ki, bu esasların çoğu onun tarafından formüle edilmiştir. Kendi çağındaki sûfîler ona râcîdir. Hattâ hiçbir şeyhe ihtiyaç duymayan pîrler (Üveysîler) dışındaki bütün tarîkatler ondan çıkar.1