Społeczna rola geografii jako nauki – wyniki badań empirycznych

Abstract

Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących społecznej roli geografii jako nauki. Badania te, wykonane techniką CAWI, objęły swym zasięgiem 1000 osób (nazwanych „Kowalskimi”) w ramach badań ogólnospołecznych oraz 102 ankietowanych zawodowo zajmujących się geografią na poziomie akademickim (nazwanych „Geografami”). W wariancie ogólnospołecznym określono pojmowanie geografii i jej przedmiotu badań oraz rozumienie jej roli, znaczenia i zadań, a także tego jak postrzegane są jej walory, mocne strony i słabości. Weryfikacji podlegała również praktyczna rola badanej dziedziny wiedzy i jej przydatność. Wśród „Geografów” badania objęły identyfikację sposobu rozumienia tożsamości geografii i jej cech konstytutywnych, percepcji zalet i słabości tej nauki, oceny procesu pogłębiającej się specjalizacji, ale też jej aplikacyjności oraz perspektyw rozwojowych. Z ankiet wynika, że respondenci mają pozytywny obraz geografii. Najczęstsze skojarzenia wśród „Kowalskich” cechuje płytkość, opisowość i powierzchowność. Geografia przez obie grupy respondentów postrzegana jest jako dziedzina wiedzy łącząca w sobie komponent przyrodniczy, społeczno-ekonomiczny oraz humanistyczny. Nie są zaskoczeniem opinie podkreślające duży walor utylitarny i aplikacyjny geografii. Zdaniem „Geografów” tożsamość tej nauki polega głównie na podejściu systemowym, całościowym, relacyjnym oraz na interdyscyplinarności. Znacząca część tej grupy respondentów potwierdza występowanie kryzysu tożsamości geografii. Jako niski postrzegany jest przez nich poziom jedności tej nauki. Podobnie słabo oceniony został poziom debaty nad stanem i kierunkami rozwoju.