अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र बौद्ध संस्कृति {International relations and Buddhist culture}

Abstract

अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध अथवा देशहरूका बिचको सम्बन्धमा विदेश नीति र त्यसकोव्यवहारिक पक्ष कुटनीतिको महत्वपूर्ण महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ । कुटनीतिका दुई आयाम कडाशक्ति र नरमशक्ति मध्ये यो लेख मूलतः नरमशक्ति कुटनीति तथा त्यसको नेपाली सन्दर्भमा केन्द्रित छ । धर्म, संस्कृति, कला, शिक्षा आदि नरमशक्ति अन्तर्गत पर्ने हुनाले नेपालको विदेश सम्बन्धमा बौद्ध धर्मसंस्कृतिको उपादेशयता, महत्वबारे बौद्ध साहित्यको विश्लेषणका आधारमा यो तयार पारिएको हो । नेपालको कुटनीतिमा कडाशक्ति भन्दा नरम शक्तिको महत्व धेरै रहेको हुनाले नेपालको नरमशक्ति मध्ये बौद्धधर्मदर्शन, बौद्धसंस्कृति र सर्बोपरी  रूपमा बुद्ध तथा बुद्धको जन्मस्थान लुम्बिनीलाई प्रयोग गर्न सकिन्छ । यो लेख मूलतः अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धबारे बुद्धका विचार, पञ्चशील र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध, बुद्ध र नेपालको नरमशक्ति कुटनीति उपशीर्षकमा विभक्त रहेको छ । Foreign policy and its practical aspects play an important role in international relations or relations between countries. Of the two dimensions of diplomacy, hard power and soft power, this article basically focuses on soft power diplomacy and its Nepali context. As religion, culture, art, education, etc. fall under the soft power, it has been prepared on the basis of the analysis of Buddhist literature on the doctrine and importance of Buddhist culture in Nepal's foreign relations. Since soft power is more important than hard power in Nepal's diplomacy, Lumbini, the birthplace of Buddha and Buddha, can be used as one of the soft power of Nepal in Buddhist philosophy, Buddhist culture and above all. This article is basically divided into sub-headings of Buddha's views on international relations, Panchsheel and international relations, Buddha and Nepal's soft diplomacy.