Futbol jako instytucja społeczno-polityczna w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Analiza porównawcza

Abstract

Celem artykułu jest ukazanie społeczno-politycznego fenomenu futbolu oraz jego roli w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Wykorzystując porównawczą analizę neoinstytucjonalną czterech przypadków reżimów o charakterze faszystowskim (nazistowskie Niemcy, faszystowskie Włochy, frankistowska Hiszpania oraz salazarowska Portugalia), wypracowano typologię kategorii analitycznych umożliwiających określenie znaczenia futbolu jako instytucji społeczno-politycznej we wspomnianych reżimach politycznych, na którą składają się wpływ oficjalnej ideologii na zinstytucjonalizowany futbol oraz mechanizm przejmowania nad nim kontroli przez niedemokratyczną władzę państwową. W toku analizy porównawczej wykazano podobieństwa i różnice w upolitycznieniu futbolu w Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii – zarówno potwierdzające dotychczasowe wyniki studiów porównawczych nad tymi reżimami, jak i ukazujące nowe płaszczyzny zależności pomiędzy nimi. Zagadnienie to nie było do tej pory analizowane w tak szerokiej perspektywie porównawczej – istniejące opracowania ograniczają się raczej do pogłębionej analizy upolitycznienia sportu ogólnie (a nie wyłącznie futbolu) przez wybrane reżimy faszystowskie.