Soykırımın Mekândaki İz Düşümü Olarak Kentkırım Anlatıları: Bosna Hersek Örneği Üzerinden Belgesel Film Analizi

Abstract

Savaşlar sırasında kentlerin sahip olduğu değerlerin doğrudan hedef alınarak kent halkına zarar verilmesinin yanında kentsel hafızanın da silinmeye çalışılması, soykırımın bir uzantısı olarak değerlendirilmekte ve buna da kentkırım adı verilmektedir. Kavram, ilk kez Bosna Hersek Savaşı sırasında yaşanan yıkımı nitelemek üzere kullanılmıştır. Savaşla ilgili çok sayıda belgesel film çekilmiş ve bu yapımların bir kısmında yaşananlar soykırım olarak nitelendirilmiştir. Bu çalışmada belgesellerde yaşanan kentkırımın varlığına ve boyutlarına yönelik vurgu, içerik analizi yönteminden yararlanılarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmada İngilizce ve Türkçe olarak yayınlanmış toplam 12 belgesel film mercek altına alınarak mekânsal, etnik ve dinsel unsurlara yapılan saldırılar, işitsel ve görsel imgeler aracılığı ile analiz edilmiştir. Çalışmada Türk yapımı belgesellerle diğer belgeseller arasında konunun ele alınış ve aktarılış biçiminde kimi farklılıklar olduğu bulgulanmıştır. Ayrıca belgesellerin birçoğunda kentkırım olgusu işlenmesine karşın soykırım kavramının yapımlarda daha fazla yer bulduğu tespit edilmiştir.