Consumer decision-making models within the discipline of consumer science: a critical approach

Abstract

Verbruikersbesluitnemingsmodelle word algemeen in verbruikersgedragnavorsing gebruik om die navorsing te struktureer en te konseptualiseer. Verskeie van die tradisionele modelle – wat in die laat sestiger en sewentigerjare saamgestel is - is in handboeke beskikbaar wat terselfdertyd die teorie ter ondersteuning bied en die stappe van die verbruikersbesluitnemingsproses definieer en bespreek. Verbruikersbesluitneming word meestal in terme van vyf stadia voorgehou. Die modelle verskil grootliks ten opsigte van die klem en konteks sowel as detail wat ingesluit word. In die tagtigerjare het navorsers begin besef dat die tradisionele modelle van verbruikersbesluitneming nie noodwendig die korrekte beeld van die verbruikersbesluitnemingsproses weergee nie, Verskeie navorsers het resultate van studies gepubliseer om aan te toon dat alternatiewe tot die tradisionele verbruikersbesluitnemingsmodelle gevind moes word. Feitlik sonder uitsondering toon besware ‘n oorbeklemtoning van eksterne en omgewingsfaktore op verbruikersbesluitneming sowel as ‘n wanvoorstelling dat aktiewe beplanning en rasionele denke komplekse besluitneming rig. verbruikersbesluitneming het oor jare baie meer kompleks geraak as gevolg van ‘n groter verskeidenheid produkte wat beskikbaar is, ontwikkeling op die gebied van tegnologie, wereldinvloede, groter bedingingsmag van werkende vroue wat ook op besluitnemingstrategiee in gesinsverband ‘n invloed het. Veralgemening van verbruikersbesluitnemingsprosesse in terme daarvan om tradisionele besluitnemingsmodelle te gebruik om bepaalde prosesse voor te stel, is nie meer haalbaar nie. Die positivisme wat algemeen as perspektief vir die beskouiing van verbruikersbesluitneming beskou is (en nog steeds deur sommge beskou word) blyk nie al die moontlikhede te bied om die fenomeen te beskryf nie. Sterk steun vir die implimentering van subjektivistiese benadering en veral kwalitatiewe navorsingstegnieke in navorsing waar die verbruiker toegelaat word om gedagtes en idees spontaan te ontvou, word bepleit. In ooreenstemming met ‘n voorstel van Sheth (1981) word navorsers op die gebied van verbruikersgedrag in die verbruikerswetenskap gemotiveer om kreatief te dink binne minder rigiede teoretiese raamwerke sodat daar deur middel van navorsingsmetodes en tegnieke wat groter ruimte vir die ontdek van die onverwagte, meer omtrent verbruikergedrag aan die lig kan kom. Indien bestaande teorie van verbruikersgedrag gekombineer word met produkspesifieke (byvoorbeeld behuising, kleding, huishoudelike toerusting) teorie kan nuwe insigte bekom word wat waardevol en rigtinggewend kan wees in verbrui-