ANALYSIS OF HYDROMETOLOGICAL CONDITIONS IN AZERBAIJAN IN RECENT YEARS (2021-2022) AGAINST MODERN CLIMATE CHANGES

Abstract

Məqalə real hidrometeoroloji müşahidə məlumatlarına əsasən 2021-2022 – ci illərdə regional iqlim dəyişmələrinin respublika ərazisində təhlilinə və onun ölkənin hidrometeoroloji şəraitinə təsirinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, əvvəlki illərdə olduğu kimi 2020 və 2022-ci illərdə də ölkə ərazisində orta illik temperaturlarının artması baş vermişdir və bu müvafiq olaraq +2,10C və +20C təşkil etmişdir. 2021- ci ildə ən çox temperatur artımı 1-200 m və > 1000 m-dən artıq yüksəkliklərdə + 2,2 0C və ən az isə ≤ 0 m-dən aşağı ərazilərdə +1,60C baş vermişdir. Regionlar üzrə isə, ən çox temperatur artımı +2,50C. Kiçik Qafqazda, ən az artım Abşeron-Qobustanda +1,6 0C olmuşdur. 2022-ci ildə isə, orta illik temperatur artımı 2,0 0C olmuş və ən çox artım yenə 1-200 m yüksəklik intervalında +2,2 0C və ən az artım (+1,30C) 501-1000 m yüksəkliklərdə olmuşdur. Regionlar üzrə isə, ən çox artım Naxçıvan MR – də (+2,1 0C), ən az artım Böyük Qafqazda +0,7 0C təşkil etmişdir. Orta illik yağıntının miqdarı azalaraq 2021-ci ildə -134 mm, 2022-ci ildə - 134 mm olmuşdur. Ən çox yağıntı miqdarının azalması 201-500 m yüksəklik intervalında baş vermişdir – 175 mm. Kür çayının – Qıraqkəsəmən məntəqəsində orta illik su sərfi son 10 ildə (2012-2022) 375 m3/s – dən 202 m3/s-ə qədər azalmışdır. Xəzər dənizinin səviyyəsi tədqiq olunan illər ərzində də müvafiq olaraq – 20sm və - 28 sm aşağı düşmüşdür. The article is devoted to the analysis of regional climate changes on the territory of the republic in 2021-2022. based on the data of real hydro¬me¬teo-rological observations and the study of their influence on the hydrometeorological conditions of the country. It was determined that, as in previous years, in 2020 and 2022 there was an increase in the average annual tem¬perature in the country, which amounted to +2.10С and +2.00С, respectively. In 2021, the largest temperature increase was observed at altitudes of 1-200 m and > 1000 m + 2.20С, and the smallest - in areas below ≤ 0 m + 1.60С. In regions, the maximum temperature rise is +2.50C. In the Lesser Caucasus, the smallest increase was +1.6 0С in Absheron-Gobustan. In 2022, the average annual tempe¬rature increase was +2.0 0С, while the maximum in¬cre¬ase again amounted to +2.2 0С in the altitude range of 1-200 m, and the smallest (+1.30С) regions, the largest in¬crease was in the Nakhchivan MR (+2.10С), the smallest increase was +0.70С in the Greater Caucasus. The average annual precipitation decreased to -134 mm in 2021 and to -134 mm in 2022. The greatest decrease in the amount of precipitation occurred in the altitude range of 201-500 m - 175 mm. The average annual water discharge of the Kura Ri¬ver in the Girakkesaman region over the past 10 years (2012-2022) has decreased from 375 m3/s to 202 m3/s. The level of the Caspian Sea during the years under study decreased by -20 cm and -28 cm, respectively.