Bosna i Hercegovina u antičko doba u kontekstu zapadnobalkanske historiografije u prve dvije decenije 21. stoljeća

Abstract

Zbog ratnih dešavanja u periodu 1992–1995. došlo je do primjetne stagnacije u procesu arheoloških i historijskih istraživanja rimskog razdoblja bosanskohercegovačke historije. Međutim, u posljednje dvije decenije u regiji je objavljen značajan broj radova koji se bave problematikom peregrinskih civitates, municipalnih jedinica, te romanizacijom i urbanizacijom prostora današnje Bosne i Hercegovine. Autori poput Borisa Olujića, Alke Kunić Domić, Siniše Dujmušića-Bilića, Danijela Džine, Snežane Ferjančić, Svetlane Lome, Dragane Grbić (Nikolić), Domagoja Tončinića, Marina Zaninovića i Radmile Zotović svoju naučnu pažnju su u najvećoj mjeri usmjerili na pojedinačne indigene zajednice, vojna pitanja i municipalnu organizaciju. Kada je riječ o naučnicima koji se pišući u širem kontekstu o Dalmaciji, odnosno Panoniji, dotiču problematike administrativnog uređenja na prostoru današnje Bosne i Hercegovine, posebno treba istaći radove slovenske naučnice Marjete Šašel Kos. U kontekstu hronologije jasno se uočava da se najveći broj radova koji su objavljeni u posljednje dvije decenije bavi temama iz perioda Augustove i Tiberijeve vladavine. Akcenat je na izučavanju položaja indigenih zajednica u periodu vojnih sukoba s Rimom, dok je problematika njihovog razvoja nakon Bellum Batonianum (6–9. god.) dosta zanemarena. Također, može se primijetiti da nema revizije ranijih mišljenja u vezi s nastankom i razvojem municipalnih jedinica. To je rezultiralo time da gotovo uopće nema radova koji obrađuju administrativne teme koje se odnose na drugo i treće stoljeće nove ere. U radovima koji se odnose na period kasne antike uočava se prisustvo određenih, savremenih političkih ideologija karakterističnih za devedesete godine prošlog stoljeća. U zapadnobalkanskoj historiografiji u prve dvije decenije 21. stoljeća prvi put se rimski utjecaj na tlu savremene Bosne i Hercegovine počinje izučavati primjenom naučnih metoda anglosaksonske klasične škole. Postprocesualisti i strukturalisti s prostora bivše Jugoslavije odbacuju ranija viđenja pojmova pleme, romanizacija i Ilirik te ih vide kao produkt imperijalističke historiografije.