Duboka svest o istoriji Žan Rišara Bloka - jedna jugoslovenska epizoda

Abstract

Francusko-srpski književni i kulturni odnosi često su proučavani na osnovu primarnih izvora, ali i na osnovu ličnog i profesionalnog odnosa umetnika i pisaca iz ove dve zemlje. Upravo ovakva istraživanja upotpunjuju istraživanja istoričara. Zato ćemo u našem radu ispitati odnos francuskog intelektualca, novinara i pisca Žan Rišara Bloka (1884-1947) prema srpskim i jugoslovenskim piscima i intelektualcima. Ovaj, danas nepravedno zaboravljeni, pisac rođen je i umro u Parizu. Učestvovao je aktivno u Prvom svetskom ratu, u kojem je ranjen čak tri puta. Nakon rata sarađivao je s francuskim listovima levičarske političke orijentacije. Godine 1921. pristupa francuskoj Komunističkoj partiji, a 1923. godine osniva čuveni književni mesečnik Evropa, koji i danas izlazi. S početka Drugog svetskog rata zbog svog jevrejskog porekla i političke orijentacije traži azil u SSSR-u. Tokom rata u Moskvi je radio kao radijski novinar i svakodnevno se obraćao Francuzima. U Francusku se vraća 1945. godine. Njegovu porodičnu kuću, s velikom bibliotekom, u naselju Merigo u Poatjeu Nemci nisu dirali, dok je stan njegove majke, koji se nalazio u centru grada, potpuno demoliran. U ratu ovaj pisac gubi više članova porodice. Analizirajući francusku i srpsku štampu, neobjavljenu arhivsku građu i reportaže ovog pisca, pokušaćemo da rekonstruišemo kako je Žan Rišar Blok bio prvi koji je stupio u kontakt sa srpskim đacima u Poatjeu i kako on za srpske intelektualce ostaje nepoznat sve do Španskog građanskog rata. Takođe, pokazaćemo i njegove aktivnosti u Jugoslaviji, njegov odnos prema jugoslovenskoj politici i kulturi, kao i učešće na prvom Kongresu jugoslovenskih pisaca. Budući da je kulturni transfer išao dvosmerno, u radu ćemo predstaviti i ne tako obimnu, ali svakako važnu, recepciju dva romana ovog autora I Kompanija i Španija, Španija! na jugoslovenskom prostoru. Upravo na taj način otvorićemo mogućnost da se i drugi istraživači zainteresuju za ovog intelektualca u kontekstu kulturnih odnosa Francuske i Srbije.