Myśleć obce

Abstract

Z jednej strony obce jest czymś pradawnym, z drugiej zaś – czymś w najwyższym stopniu aktualnym. Przy rozpatrywaniu obcego jako czegoś pradawnego wystarczy wskazać na dwa źródła w kulturze zachodniej. W Księdze Wyjścia 22, 20 powiada się: „Nie będziesz gnębił i nie będziesz uciskał cudzoziemców [Fremdlinge], bo wy sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej”. Jednym tchem mowa jest o wdowach i sierotach. Jest to przykazanie, które wskazuje jednak na wcześniejsze doświadczenie – uchodźstwo – którym po dziś dzień naznaczony jest pierwiastek żydowski [das Jüdische]. U Greków Zeus posiada przydomek ksenios jako bóg, który stoi na straży prawa gościnności. Ścisły związek, w jakim pozostają ze sobą obcość, przyjaźń w stosunku do gości oraz wrogość, ujawnia się w złożonym znaczeniu łacińskich słów hostis i hospes. Czy aktualność problematyki obcości ma w ogóle coś wspólnego z tymi dawnymi tradycjami? Na to pytanie być może mogłoby dostarczyć odpowiedzi myślenie obcego, ponieważ ani nie opiera się ono na żadnej niewzruszonej tradycji, ani nie daje się sprowadzić do bieżących kwestii.