Standard ochrony procesowej w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych na gruncie poprzedniego i aktualnego stanu prawnego

Abstract

W niniejszym opracowaniu w pierwszej kolejności zasygnalizowano problematykę rozpoznawania spraw gospodarczych w polskim systemie prawa cywilnego procesowego w ujęciu historycznym oraz przedstawiono genezę wprowadzenia do tego systemu (w 1989 r.) postępowania w sprawach gospodarczych, a następnie przyczyny jego likwidacji w 2012 r. i ponownego wprowadzenia w zmienionym kształcie w 2019 r. Dalsze rozważania mają na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie o celowość ponownego wprowadzenia i dalszego funkcjonowania postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych. Wydawało się, że likwidując to postępowanie z dniem 3 maja 2012 r., ustawodawca jednoznacznie wskazał na kierunek dalszych zmian – tj. na konieczność ograniczenia do minimum liczby postępowań procesowych odrębnych, a tym samym zapewnienia jednolitości procesu cywilnego (a więc ujednolicenia standardu ochrony procesowej w procesie cywilnym). Tymczasem przywrócenie postępowania w sprawach gospodarczych, ale także wprowadzanie nowych postępowań odrębnych (m.in. postępowania w sprawach z zakresu własności intelektualnej oraz postępowania z udziałem konsumentów), wskazuje na odmienny kierunek działań ustawodawcy. Po raz kolejny należy w związku z tym podjąć próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy rzetelne załatwianie spraw gospodarczych nie jest możliwe w „zwykłym” postępowaniu procesowym, przy utrzymaniu zasady, że sprawy te są rozpoznawane w wydziałach gospodarczych (sądach gospodarczych) funkcjonujących w ramach sądownictwa powszechnego. Będzie to zarazem próba odpowiedzi na bardziej ogólne pytanie o uzasadnienie dla różnicowania standardu ochrony procesowej ze względu nie tylko na kryterium przedmiotowe, lecz także kryterium podmiotowe w drodze tworzenia odrębnych postępowań procesowych, a także w ramach tych postępowań.