Stronniczość, wierzenia i przekonania w erze „fałszywych faktów”. Anke Finger, Manuela Wagner (eds.): Bias, Belief, and Conviction in an Age of Fake Facts. Routledge. London 2022, s. 226.

Abstract

Pojęcia dezinformacja czy fake news w ostatnich latach zagościły na dobre w dyskursie medioznawczym. I nie ma w tym nic dziwnego: choć zjawisko dezinformacji nie jest niczym nowym, a fałszywe informacje w służbie propagandy były wykorzystywane od początku istnienia nowoczesnego dziennikarstwa, to właśnie dziś musimy się mierzyć z tym problemem częściej niż kiedykolwiek, a skala występowania fałszywych treści w przekazie dotyczącym wydarzeń takich jak pandemia COVID-19, inwazja Rosji na Ukrainę czy zmiana klimatu w szczególny sposób zaciera granicę między faktami a fikcją. Zagadnieniu temu jest poświęcona książka zatytułowana „Bias, Belief, and Conviction in an Age of Fake Facts”, wydana przez londyńskie wydawnictwo Routledge we wrześniu 2022 r.1 Publikacja to zbiór 10 esejów pod redakcją Anke Finger i Manueli Wagner. Poszczególni autorzy prowadzą interdyscyplinarne rozważania dotyczące teorii i praktyki koncepcji osobistych przekonań. Zagadnienia medioznawcze mieszają się tu z refleksjami z dziedzin takich jak psychologia, filozofia, politologia, historia, religioznawstwo, językoznawstwo, a także edukacja. Autorzy stawiają ważne pytania na temat współczesnej infosfery i jej użytkowników, szczególnie w kontekście niebezpiecznych zjawisk, które rozpowszechniają się w trzeciej dekadzie XXI wieku. Należą do nich wspomniana dezinformacja, podziały społeczne oraz leżąca u podstaw wielu problemów trapiących społeczeństwo niedostateczna edukacja. W pierwszym eseju Michael P. Lynch analizuje, jak zamknięte bańki informacyjne wpływają na wybory polityczne, a także na odbiór polityki jako takiej. Autor wielokrotnie odwołuje się do ustaleń Timothy’ego Snydera, badacza wspólnotowych mitów, który opisywał, w jaki sposób politycy odwołują się do tzw. wielkich kłamstw2. Przykładem wielkiego kłamstwa może być spisek, który miał doprowa-